Dotychczasowe przepisy o telepracy zostaną uchylone, a ich miejsce zajmą regulacje o pracy zdalnej. Stanie się tak, jeśli projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt) zmieni status na obowiązujące prawo. Trudno przewidzieć, kiedy to nastąpi. Projekt jest wciąż w fazie dopracowywania, a gdy uzyska ostateczny kształt, wejdzie na ścieżkę legislacyjną, przy czym Sejm i Senat mogą skorygować zapisane w nim rozwiązania. Poza tym jego art. 6 w wersji z 19.3.2021 r. (data ostatniego wariantu projektu) uzależnia wejście w życie od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19. Przewiduje, że nowelizacja zacznie obowiązywać po upływie 3 miesięcy od tego dnia. W takim terminie wygaśnie możliwość stosowania pracy zdalnej w trybie art. 3 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 1842 ze zm.; dalej: specustawa).

Projekt zakłada ponadto, że dotychczasowe warunki telepracy oraz praca w tym trybie będą mogły być realizowane nie dłużej niż przez 6 miesięcy od wejścia w życie przepisów o pracy zdalnej (art. 4).

Porównanie telepracy oraz pracy zdalnej

Telepraca Praca zdalna
zgodnie z obowiązującym rozdziałem IIb w dziale II KP zgodnie ze specustawą zgodnie z projektem noweli KP
Definicje
– Regularne wykonywanie pracy poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną

– Telepracownik to pracownik (osoba pozostająca w stosunku pracy) wykonujący pracę w powyższych warunkach i przekazujący pracodawcy wyniki pracy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej

(art. 675 § 1 i art. 6713 KP)

 Czasowe świadczenie pracy, określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania, w szczególności przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w razie realizacji części wytwórczych lub usług materialnych, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu

(art. 3 ust. 1 i ust. 3 zd. 2 specustawy)

 Wykonywanie pracy całkowicie lub częściowo w miejscu zamieszkania pracownika lub w innym miejscu ustalonym przez pracownika i pracodawcę, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość

(projektowany art. 6718 KP)
Warunki zastosowania
Określone w rozdziale IIb działu II KP w zakresie m.in. formy wdrożenia, sprzętu do pracy, ubezpieczenia i szkoleń – Posiadanie przez pracownika odpowiednich umiejętności oraz możliwości technicznych i lokalowych

– Rodzaj pracy pozwala na jej świadczenie zdalnie

(art. 3 ust. 3 zd. 1 specustawy)

 Określone w projektowanym rozdziale IIc działu II KP w zakresie m.in. formy wdrożenia, materiałów i narzędzi do pracy, ubezpieczenia i kontroli
Forma wprowadzenia
– Uzgodnienie między pracownikiem a pracodawcą przy zawieraniu umowy o pracę albo w trakcie zatrudnienia

– Na wniosek pracownika

– Zakaz jednostronnego polecenia wykonywania telepracy w trybie art. 42 § 4 KP (powierzenie innej pracy na maksymalnie 3 miesiące w trybie polecenia pracodawcy)

(art. 676 § 5, art. 677 § 1 i § 4 KP)

 – Jednostronne polecenie pracodawcy, niewymagające zgody pracownika

– Za zgodą pracodawcy, gdy praca zdalna ma być wykonywana podczas kwarantanny lub izolacji w warunkach domowych

(art. 3 ust. 1, art. 4h ust. 1 i art. 4ha ust. 1 specustawy)

 – Uzgodnienie między pracodawcą a pracownikiem przy zawieraniu umowy o pracę albo w trakcie zatrudnienia

– Na jednostronne polecenie pracodawcy, jeśli pracownik złoży uprzednio w postaci papierowej lub elektronicznej oświadczenie o posiadaniu warunków lokalowych i technicznych:

a) w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, zagrożenia epidemicznego albo epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, lub

b) gdy jest to niezbędne ze względu na obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikowi BHP, o ile z przyczyn niezależnych od pracodawcy zapewnienie tych warunków w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe

– Na wniosek pracownika, o którym mowa w art. 1421 § 1 pkt 2 i 3 KP (w tym po ukończeniu przez dziecko 18 lat), a także pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 4 lat

(projektowany art. 6719 § 1 i § 3-5 KP)
Forma określenia warunków wykonywania pracy w danym trybie
– Porozumienie z zakładową organizacją związkową

– Regulamin telepracy – w razie nieosiągnięcia porozumienia ze stroną związkową w ciągu 30 dni od przedłożenia przez pracodawcę jego projektu, a także przy braku związków zawodowych u pracodawcy

– Porozumienie z pracownikiem w razie wprowadzania telepracy na jego wniosek

(art. 676 KP)

 Możliwość uszczegółowienia warunków zawartych w art. 3 specustawy w formie przyjętej przez pracodawcę, np. regulaminie pracy zdalnej – Porozumienie między pracodawcą i zakładową organizacją związkową

– Regulamin – w razie nieosiągnięcia porozumienia ze stroną związkową w ciągu 30 dni od przedstawienia jego projektu oraz braku związków zawodowych u pracodawcy konieczność przeprowadzenia

– Polecenie pracodawcy albo porozumienie z pracownikiem, gdy brak porozumienia lub regulaminu, o których mowa w poprzednim punkcie

(projektowany art. 6720 KP)
Obowiązki pracodawcy
– Dostarczenie sprzętu, spełniającego wymagania bhp określone w rozdziale IV działu X KP

– Ubezpieczenie sprzętu

– Pokrycie kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją sprzętu

– Zagwarantowanie pomocy technicznej i niezbędnego szkolenia w zakresie obsługi sprzętu

– Możliwość zastąpienia wymienionych w poprzednich punktach obowiązków odrębną umową

– Umieszczenie w informacji o warunkach zatrudnienia jednostki organizacyjnej pracodawcy, w której strukturze znajduje się stanowisko pracy telepracownika, a także osoby lub organu odpowiedzialnych za współpracę z telepracownikiem oraz upoważnionych do przeprowadzania kontroli w miejscu wykonywania pracy – w przypadku wprowadzania telepracy przy zawieraniu umowy o pracę, a gdy następuje w trakcie zatrudnienia – przekazanie tych danych najpóźniej w dniu rozpoczęcia telepracy

– Określenie zasad ochrony danych przekazywanych telepracownikowi oraz przeprowadzenie, w miarę potrzeb, instruktażu i szkolenia w tym zakresie

– Umożliwienie, na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników, przebywania telepracownika na terenie zakładu pracy, kontaktowania się z innymi pracownikami oraz korzystania z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, z zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej

– Zapewnienie bhp z wyłączeniem obowiązków dotyczących obiektów budowalnych i pomieszczeń pracy, a także urządzeń higieniczno-sanitarnych

(art. 6710, art. 6711, art. 6712 § 1, art. 6716, art. 6717 KP)

 – Zapewnienie narzędzi i materiałów potrzebnych do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługi logistycznej

(art. 3 ust. 4 specustawy)

– W pozostałym zakresie zgodnie z przepisami KP i innych przepisów przy uwzględnieniu miejsca i warunków wykonywania pracy zdalnej

 – Dostarczenie materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej

– Ubezpieczenie narzędzi pracy

– Pokrycie kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej, w tym z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy, a także energii elektrycznej oraz dostępu do łączy telekomunikacyjnych

– Zapewnienie pomocy technicznej i niezbędnych szkoleń w zakresie obsługi narzędzi pracy

– Określenie zasad ochrony danych przekazywanych pracownikowi oraz przeprowadzanie, w miarę potrzeb, instruktażu i szkolenia w tym zakresie

– Umożliwianie, na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników, przebywania na terenie zakładu pracy, kontaktowania się z innymi pracownikami oraz korzystania z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, z zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej

– Zapewnienie bhp z wyłączeniem obowiązków dotyczących obiektów budowalnych i pomieszczeń pracy, a także urządzeń higieniczno-sanitarnych i środków higieny osobistej

– Zakaz powierzania prac: niebezpiecznych, powodujących przekroczenie czynników fizycznych dla pomieszczeń mieszkalnych, związanych z zastosowaniem substancji niebezpiecznych, szkodliwych, trujących, zakaźnych itp.

– Przed dopuszczeniem do pracy: sporządzenie oceny ryzyka i informacji z zasadami bhp oraz przyjęcie potwierdzenia od pracownika o zapoznaniu się z ich treścią, a także potwierdzenia o zapewnieniu zasad bhp na stanowisku pracy zdalnej

(projektowane art. 6724 § 1, art. 6726 § 1, art. 6730, art. 6731 KP)
Wykorzystywanie sprzętu własnego pracownika
Według zasad określonych w odrębnej umowie zawieranej między telepracownikiem i pracodawcą, przy zapewnieniu ekwiwalentu pieniężnego w wysokości określonej w porozumieniu lub regulaminie

(art. 6710 § 2 pkt 1 I § 2 KP)

 W razie niezapewnienia narzędzi lub materiałów przez pracodawcę – pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę

(art. 3 ust. 5 specustawy)

 – Według zasad określonych w porozumieniu zawartym między pracodawcą a pracownikiem, w tym dotyczących wysokości ekwiwalentu pieniężnego, która ma być ustalana z uwzględnieniem norm zużycia materiałów i narzędzi pracy, ich udokumentowanych cen rynkowych oraz ilości wykorzystanego na potrzeby pracodawcy materiału i jego cen rynkowych, a także norm zużycia dotyczące pozostałych kosztów bezpośrednio związanych z pracą zdalną, w tym energii elektrycznej oraz dostępu do łączy telekomunikacyjnych

– Możliwość zastąpienia ekwiwalentu ryczałtem

(projektowany art. 6724 § 2-3 KP)
Kontrola prowadzona przez pracodawcę
– Kontrola w miejscu świadczenia pracy, z tym że w domu telepracownika za jego zgodą może dotyczyć: wykonywania pracy; inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego sprzętu, a także jego instalacji; bhp

– Realizacja czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności telepracownika i jego rodziny ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych, w sposób zgodny z ich przeznaczeniem

(art. 6714 KP)

 – Brak ustawowego upoważnienia do kontroli pracy zdalnej w miejscu jej wykonywania

– Obowiązek prowadzenia przez pracownika ewidencji wykonanych czynności, uwzględniającej opis tych czynności, a także datę i czas ich realizacji – na polecenie pracodawcy w formie z częstotliwością przez niego określoną

(art. 3 ust. 6-7 specustawy)

 – Kontrola w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, za jego uprzednią zgodą: wykonywania pracy, w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonych narzędzi pracy oraz ich instalacji, a także w zakresie BHP

– Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych, w sposób zgodny z ich przeznaczeniem

(projektowany art. 6728 KP)
Zakaz dyskryminacji
– Zakaz gorszego traktowania telepracownika w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, przy uwzględnieniu odrębności związane z warunkami wykonywania pracy w formie telepracy

– Zakaz dyskryminowania w jakikolwiek sposób z powodu podjęcia pracy w formie telepracy, jak również odmowy podjęcia takiej pracy

(art. 6715 KP)

 Na zasadach ogólnych przewidzianych w art. 112, art. 113 i art. 183a-183e KP – Zakaz mniej korzystnego traktowania w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, uwzględniając odrębności związane z warunkami wykonywania pracy zdalnej

– Zakaz dyskryminacji w jakikolwiek sposób z powodu podjęcia pracy zdalnej, jak również odmowy podjęcia takiej pracy

(projektowany art. 6729 KP)
Zakaz wypowiadania umowy o pracę
Z powodu braku zgody pracownika na zmianę warunków wykonywania pracy na telepracę w trakcie zatrudnienia, a także zaprzestania wykonywania pracy w formie telepracy w trybie art. 678 KP

(art. 679 KP)

 Brak uregulowań Z powodu braku zgody na zmianę warunków wykonywania pracy na zdalną w trakcie zatrudnienia, a także zakończenia pracy zdalnej w trybach przewidzianych w art. 6722 KP (patrz Zakończenie stosowania)

(projektowany art. 6723 KP)
Zakończenie stosowania
– Na wniosek telepracownika lub pracodawcy złożony w ciągu 3 miesięcy od dnia podjęcia pracy w formie telepracy po jej wprowadzeniu w trakcie zatrudnienia – strony ustalają termin zakończenia telepracy (nie dłuższy niż 30 dni od złożenia wniosku) i przywrócenie poprzednich warunków

– Za wypowiedzeniem zmieniającym (art. 42 § 1-3 KP) – po upływie 3-miesięcznego terminu na złożenie wniosku o zaprzestanie telepracy

(art. 678 KP)

 Wskutek cofnięcia polecenia wykonywania pracy zdalnej przez pracodawcę

(art. 3 ust. 8 specustawy)

 – Na wniosek pracodawcy lub pracownika złożony w ciągu 3 miesięcy od podjęcia pracy zdalnej po jej wprowadzeniu w trakcie zatrudnienia – strony ustalają termin zakończenia, (nie dłuższy niż 30 dni od złożenia wniosku) i przywrócenie poprzednich warunków

– Za porozumieniem lub wypowiedzeniem zmieniającym (art. 42 § 1-3 KP) po upływie 3 miesięcy, o których mowa w poprzednim punkcie

(projektowany art. 6722 KP)