Projektodawca w art. 3 ust. 2 postanowił, że:

Samorządowy program polityki prorodzinnej może określać w szczególności:

  1. realizację diagnozy potrzeb i problemów rodziny;
  2.  instrumenty wsparcia dla rodzin według rozpoznanych potrzeb;
  3. preferencje prorodzinne w zakresie dostępu do usług publicznych i innych zadań realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
  4. instrumenty wsparcia polityki prorodzinnej realizowanej przez inne jednostki samorządu terytorialnego;
  5. zasady współpracy przy realizacji polityki prorodzinnej z prorodzinnymi organizacjami pozarządowymi na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie;
  6. instrumenty wspierające trwałość małżeństw oraz rodzin wychowujących dzieci; 
  7. działania sprzyjające rozwojowi zróżnicowanych form opieki nad dziećmi do lat 3;
  8. zasady tworzenia i funkcjonowania samorządowego systemu zgłaszania naruszeń praw rodziny oraz zasady i tryb powołania kierującego tym systemem rzecznika praw rodziny;
  9.  wsparcie rodziny w jej funkcjach wychowawczych oraz rozwój skierowanych do rodziny usług społecznych, edukacyjnych, rekreacyjnych, sportowych lub kulturalnych sprzyjających integracji i umocnieniu więzi rodzinnych;
  10. opracowanie systemu udostępniania informacji o usługach na rzecz rodziny.

Wraz z ww. zapisami zakłada się równoczesne wprowadzenie zmian do poszczególnych tzw. ustaw ustrojowych, w tym do SamGminU. Generalnie rzecz ujmując, projektowane zmiany legislacyjne „angażują” zarówno organy stanowiące, jak i wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego.

Jak bowiem postanowiono w art. 3 ust. 3 ww. projektu:

3. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jest zobowiązany do corocznego przedstawiania organowi stanowiącemu i kontrolnemu sprawozdania z wykonania samorządowego programu polityki prorodzinnej, nie później niż do 30 marca następnego roku.

Z kolei, przykładowo, wprowadzone zmiany do SamGminU wskazują w szczególności nowe zadania rady gminy związane z ww. programem. W art. 4 projektu m.in. postanowiono wprowadzić następujące zmiany do SamGminU:

1) po art. 5c dodaje się art. 5d w brzmieniu:

„Art. 5d. 1. Gmina podejmuje działania na rzecz realizacji i promocji polityki prorodzinnej w społeczności lokalnej.

2. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, może utworzyć gminną radę do spraw rodziny, mającą charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.

3. Gminna rada do spraw rodziny składa się z przedstawicieli działających na obszarze danej gminy prorodzinnych organizacji pozarządowych w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia … o polityce prorodzinnej jednostek samorządu terytorialnego „Samorząd dla Rodziny” (Dz. U. z 2020 r. poz. …).

4. Rada gminy, powołując gminną radę do spraw rodziny, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania.”;

2) w art. 18 w ust. 2 po pkt 14a dodaje się pkt 14b w brzmieniu:

„14b) podejmowanie uchwał w sprawie gminnej polityki prorodzinnej, w tym opracowywanie gminnego programu polityki prorodzinnej, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia … o polityce prorodzinnej jednostek samorządu terytorialnego „Samorząd dla Rodziny”.

Z zakresu projektowanych zmian można domniemywać, że wprowadzenie wspomnianego programu – jakkolwiek słuszne z samego założenia – będzie generowało z pewnością określone nowe wydatki w budżetach samorządowych. Warto bowiem zauważyć, że projektodawca nakłada konkretne powinności na organy jednostek samorządu terytorialnego, co będzie wymagało przygotowania i wdrożenia mechanizmów prawnych, analizy, a finalnie organ wykonawczy będzie „rozliczany” rokrocznie z realizacji owego programu. Takie ukształtowanie regulacji prawnych, abstrahując od merytorycznej sfery projektowanych zmian, będzie w konsekwencji wiązało się ze zwiększonymi wydatkami z budżetów samorządowych, i to każdym stopniu samorządowym. W następstwie powyższego wskazane jest, aby podmioty najbardziej zainteresowane kształtem ww. regulacji przedsięwzięły działania, w celu zapewnienia jakiegokolwiek wsparcia finansowego z budżetu centralnego na realizację wspomnianych samorządowych programów polityki prorodzinnej. Nie chodzi przecież o to, żeby przepisy istniały, które nie są następnie wykonywane. Aby zapewnić realną możliwość wprowadzenia polityki prorodzinnej w zakresie (szerokim), jaki jest sugerowany w podanym projekcie, przede wszystkim niezbędne jest zapewnienie finansowania. Z tym zaś aspektem jednostki samorządu terytorialnego mogą mieć znaczne problemy, co jest kwestią oczywistą w związku z okresem epidemii i negatywnymi skutkami dla budżetów tych jednostek.

 

Propozycja uchwały w sprawie przyjęcia nowego programu

 

Uchwała Nr … Rady Gminy … z dnia …

w sprawie przyjęcia Samorządowego programu polityki prorodzinnej na lata 2021–2026 dla gminy

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt (14b) ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.) oraz art. (3) ustawy z … o polityce prorodzinnej jednostek samorządu terytorialnego „Samorząd dla Rodziny” (Dz.U. …) Rada Gminy uchwala, co następuje.

§ 1

  1. Uchwala się Samorządowy Program polityki prorodzinnej dla Gminy …, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
  2. Szczegółowy schemat funkcjonowania Programu został zawarty w załączniku do niniejszej uchwały.

§ 2

Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.

§ 3

Uchwała wchodzi w życie w dniu …

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia … o polityce prorodzinnej jednostek samorządu terytorialnego „Samorząd dla Rodziny” – jednostki samorządu terytorialnego opracowują i realizują samorządowy program polityki prorodzinnej, którego celem jest wyznaczenie średnio i długookresowej strategii realizacji polityki prorodzinnej. Program jest przyjmowany uchwałą rady gminy.

Podstawowym celem programu jest kompleksowe uregulowanie problematyki w zakresie polityki prorodzinnej gminy w latach 2021–2026, w tj. w okresie najbliższych 5 lat.

Program będzie przewidywał m.in. różne formy wsparcia dla rodzin.

Realizacja programu opierać się będzie o środki budżetu gminy, ewentualnie środki przekazane z innych źródeł, w tym z budżetu państwa.

Szczegółowy zakres programu został zawarty w załączniku, stanowiącym integralną część niniejszej uchwały.