Urlop macierzyński w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia
W art. 1801 § 1 Kodeksu pracy wskazano, że w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Obecnie przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (§ 9 pkt 2 InfOkolZasR).
Brak możliwości ustalenia płci a prawo do zasiłku macierzyńskiego
Zgodnie z art. 52 ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego, jeżeli dziecko urodziło się martwe, nie sporządza się aktu zgonu, a sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Z powyższego wynika, że akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe stanowi podstawę do przyznania urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 1801 § 1 Kodeksu pracy oraz zasiłku macierzyńskiego. Warto podkreślić, że akt urodzenia dziecka sporządza się na podstawie karty urodzenia lub karty martwego urodzenia przekazanej przez podmiot wykonujący działalność leczniczą oraz protokołu zgłoszenia urodzenia albo zgłoszenia urodzenia dokonanego w postaci elektronicznej. Zgodnie z art. 54 ust. 3 Prawa o aktach stanu cywilnego karta martwego urodzenia musi zawierać dane wymagane w karcie urodzenia, tj. nazwisko, imię (imiona), nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia oraz numer PESEL matki, miejsce, datę i godzinę urodzenia dziecka oraz płeć dziecka oraz informację, że dziecko urodziło się martwe. Kartę martwego urodzenia przekazuje się kierownikowi urzędu stanu cywilnego w terminie jednego dnia od dnia jej sporządzenia. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie płci dziecka, karty martwego urodzenia nie przekazuje się.
To powoduje, że, jeżeli martwe urodzenie następuje z chwilą, gdy możliwe jest określenie płci dziecka i zostanie stwierdzone w karcie martwego urodzenia, a następnie w sporządzonym akcie urodzenia, to tylko wówczas przyjmuje się, że pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku – niezależnie od tygodnia ciąży. Przepisy dotyczące prawa do zasiłku macierzyńskiego kierowane są do wszystkich ubezpieczonych (nie tylko pracownic), które w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziły dziecko.
Problem pojawia się w zakresie braku dostępu do urlopu macierzyńskiego w skróconym wymiarze 8 tygodni oraz zasiłku macierzyńskiego w przypadku urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się określić. W związku z brakiem możliwości sporządzenia aktu urodzenia dziecka z adnotacją „dziecko martwo urodzone”, w celu uzyskania świadczeń zdarza się, że rodzice decydują się na wykonanie badań genetycznych ustalających płeć dziecka. Wykonanie badań genetycznych dla celów rejestracji martwego urodzenia w urzędzie stanu cywilnego nie jest świadczeniem zdrowotnym i w związku z tym nie jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ponadto czas oczekiwania na wyniki badań może uniemożliwić ubieganie się o przysługujące świadczenia.
W związku z powyższym resort pracy wskazuje, że konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które zrównają uprawnienia matek dzieci martwo urodzonych w dostępie do urlopu macierzyńskiego i świadczeń związanych z martwym urodzeniem dziecka, bez względu na kryterium możliwości ustalenia płci takich dzieci.
Zmiany w rozporządzeniu
Projekt przewiduje dodanie w § 9 w pkt 2 InfOkolZasR dodatkowego dokumentu, który będzie uprawniał do zasiłku macierzyńskiego, mimo braku aktu urodzenia martwego dziecka. W przypadku gdy nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka dokumentem takim będzie zaświadczenie lekarza albo położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę. Dopuszczalne jest również przedstawienie kopii tego dokumentu potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS. Dzięki takiej zmianie, pracownica, która straci dziecko, będzie miała prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, a co za tym idzie będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, bez konieczności przeprowadzania badań genetycznych. Będzie to miało miejsce również w przypadku martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży, a więc również w przypadku poronienia. Prawo do zasiłku macierzyńskiego będzie dotyczyło nie tylko pracownic, ale wszystkich kobiet podlegających ubezpieczeniu chorobowemu.
Kobieta, która urodzi martwe dziecko, którego płeć będzie można określić, przedstawi skrócony odpis aktu urodzenia – tak jak jest obecnie. Natomiast kobieta, która urodzi martwe dziecko, którego płci nie da się określić, przedłoży zaświadczenie wystawione przez lekarza albo położną o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę.
Obowiązywanie przepisów
Projekt przewiduje, że przepisy rozporządzenia w brzmieniu nadanym komentowanym rozporządzeniem, mają zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego z tytułu martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży, które nastąpiło od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
Zmiany w InfOkolZasR mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
