Od 1.1.2019 r. obowiązują zmiany w VATU wprowadzone  ustawą z 22.11.2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r. poz. 2392). Zmiany dotyczą implementacji dyrektywy Rady (UE) 2016/1065 z 27.6.2016 r. (tzw. dyrektywy voucherowej) wprowadzającej opodatkowanie VAT bonów i voucherów wykorzystywanych w działalności. Regulacje mają zastosowanie wyłącznie do bonów wyemitowanych po 31.12.2018 r. 

Obecnie funkcjonują dwa rodzaje bonów:

  1. bony jednego przeznaczenia (ang. single-purpose vouchers – SPV) dotyczące dostaw towarów lub usług, dla których miejsce opodatkowania oraz kwota VAT należnego (a tym samym stawka VAT) są znane w chwili emisji; 
  2. bony różnego przeznaczenia (ang. multi-purpose vouchers – MPV), czyli bony nie wypełniające definicji SPV. 

Do 31.12.2018 r. sprzedaż oraz nieodpłatne przekazywanie wszelkiego rodzaju bonów nie podlegało opodatkowaniu VAT.

Jeżeli w momencie emisji bonu jest znane miejsce opodatkowania dostawy towarów/świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota VAT z tytułu nabycia tych towarów/usług, mamy do czynienia z bonem SPV. W przypadku każdorazowego transferu tego bonu wystąpi transakcja opodatkowana VAT. Często będą to bony związane z jednym konkretnym świadczeniem.

Natomiast w przypadku niespełnienia choćby jednego z warunków charakteryzujących bon SPV, taki bon na towary lub usługi zostanie uznany za bon MPV, którego przekazanie nie będzie rodziło skutków dla VAT. Przy emisji lub sprzedaży bonów MPV nie wiadomo jeszcze, jakie będzie opodatkowanie podatkiem VAT dostawy towarów lub świadczenia usługi, na które bon zostanie wykorzystany. Opodatkowana będzie dopiero dostawa towarów lub świadczenie usług otrzymane w zamian za ten bon.

W praktyce problematyczne może być właściwe zakwalifikowanie emitowanych bonów, bowiem zmiany w tym zakresie nie są precyzyjne. Istotne jest przede wszystkim, w jaki sposób należy rozumieć przesłanki wynikające z definicji bonu jednego przeznaczenia, tj. znane miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, a także kwota należnego podatku z tytułu tej dostawy lub świadczenia.

Odnośnie kwalifikacji bonów towarowych wypowiedział się Dyrektor KIS w interpretacji z 19.2.2019 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.43.2019.1.MT) i zauważył, że: ” Istotą tego rozróżnienia jest to, czy w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na które bon ostatecznie zostanie wymieniony, w momencie emisji bonu, dostępnych jest wystarczająco dużo informacji, by stwierdzić, gdzie ma nastąpić opodatkowanie podatkiem VAT i w jakiej kwocie. Zatem gdy powyższe dane są możliwe do określenia tj. w momencie emisji bonu można określić jego miejsce opodatkowania oraz wysokość podatku VAT należnego, to mamy do czynienia z bonem jednego przeznaczenia. W pozostałych przypadkach tj. gdy nie można ustalić miejsca opodatkowania w momencie emisji bonu lub nie jest znana kwota podatku VAT należnego mamy do czynienia z bonami różnego przeznaczenia”. Zajęte przez organ stanowisko wskazuje, na przyjęcie szerokiej definicji bonu jednego przeznaczenia. Uznał, że bon jednego przeznaczenia nie musi wskazywać precyzyjnie przedmiotu świadczenia, a jedynie jednoznacznie określać kategorię świadczeń, jeśli nie ma wątpliwości, że są opodatkowane jedną stawką.

Przy znanej wartości bonu umożliwia to obliczenie kwoty VAT należnego, tak jak wymaga tego definicja bonu jednego przeznaczenia. Możliwość wykorzystania bonu do różnych świadczeń wciąż zatem oznacza, że może być on potraktowany jako bon jednego przeznaczenia, jeśli te różne świadczenia opodatkowane są według jednej stawki VAT. Daje to emitentom bonu pewną swobodę co od wyboru świadczeń objętych zakresem bonu, nie wpływając przy tym na jego charakter jako bonu jednego przeznaczenia.

Powstanie obowiązku podatkowego

Z art. 19a ust. 1a i 4a VATU wynika, że obowiązek podatkowy dla stosowania bonów jednego przeznaczenia jest wyłączony z opodatkowania na zasadach ogólnych. Obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów/świadczenia usług, do których dochodzi na skutek transferu bonu SPV, powstaje z chwilą dokonania transferu tego bonu. Momentem, w którym taką dostawę towarów/świadczenie usług należy uznać dla celów VAT za dokonane jest w każdym przypadku moment dokonania transferu bonu SPV.

Natomiast do ustalenia obowiązku podatkowego dla bonów różnego przeznaczenia zastosowanie będą miały zasady ogólne wynikające z art. 19a ust. 1 VATU, a zatem podatek stanie się wymagalny w miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi i co do zasady powinien zostać rozliczony za ten okres rozliczeniowy.