„Odmrożenie” postępowań administracyjnych i sądowych wskutek wejścia w życie tzw. tarczy antykryzysowej 3.0.

Dla prowadzenia rozmaitych postępowań kluczowe znaczenie ma art. 46 pkt 20 tzw. tarczy antykryzysowej 2.0., na mocy którego uchylono art. 15zzr i art. 15zzs KoronawirusU.

Wskazane przepisy stanowiły o tym, że wstrzymaniu ulega rozpoczęcie biegu, zaś zawieszeniu – bieg już rozpoczętych terminów tzw. prawa materialnego (art. 15zzr KoronawirusU), jak również przepisów procesowych (art. 15zzs KoronawirusU), w tym terminów w postępowaniach sądowych. Choć od tych przepisów przewidziano liczne wyjątki – dotyczące zarówno wyszczególnionych postępowań, jak i możliwości „odmrożenia” postępowań przez podmioty je prowadzące – to oznaczały one, co do zasady, wstrzymanie terminów w rozmaitych toczących się postępowaniach administracyjnych i sądowych. Omawiane „zamrożenie” dotyczyć miało czasu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, jak również stanu epidemii, związanych z koronawirusem.

Tarcza antykryzysowa 3.0. uchyla te przepisy, co oznacza „odmrożenie” postępowań.

W tym względzie istotne znaczenie ma art. 68 ust. 1-2 i 6-7 tzw. tarczy antykryzysowej 3.0., zgodnie z którym terminy materialne i procesowe rozpoczynają:

Zgodnie z art. 76 tzw. tarczy antykryzysowej 3.0., ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (z określonymi wyjątkami, niedotyczącymi omawianych tu regulacji). Ustawę ogłoszono w piątek, 15 maja 2020 r., co oznacza, że jej regulacje weszły w życie 16 maja 2020 r. Z kolei „odmrożenie” postępowań ma nastąpić „po upływie 7 dni od dnia wejście w życie” ustawy, czyli po upływie swego rodzaju 7-dniowej „karencji”.

7 dzień przypada na sobotę 23 maja 2020 r., co oznacza, że terminy materialne i procesowe rozpoczynają bieg od niedzieli 24 maja 2020 r.

Taki stan rzeczy może wprowadzać nieporozumienie, co do skuteczności biegu tego terminu w niedzielę. Warto w tej mierze podkreślić, że terminy – w tym zwłaszcza procesowe – mogą skuteczne rozpocząć bieg w dzień wolny od pracy. Kluczowe znaczenie, w kontekście owego dnia wolnego, ma ostatni dzień upływu terminu. Jeśli ten ostatni dzień przypada na dzień wolny od pracy (tutaj – na niedzielę), wówczas określonych czynności można dopełnić w pierwszy dzień wolny (poniedziałek). Tak siłą rzeczy stanie się w przypadku terminów 7-dniowych lub 14-dniowych.

Możliwe stwierdzenie bezczynności lub przewlekłe prowadzenie postępowania

Wejście w życie tzw. tarczy antykryzysowej 3.0. oznacza zlikwidowanie formalnej przeszkody do rozstrzygania przez sądy o bezczynności organów lub też o przewlekłym prowadzeniu postepowania.

Z dniem 16 maja 2020 r. z porządku prawnego usunięto przepis art. 15zzs ust. 11 KoronawirusU, zgodnie z którym zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot, prowadzące odpowiednio postępowanie lub kontrolę, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Przepis ten stanowił formalną przeszkodę do stwierdzania stanu bezczynności i przewlekłego prowadzenia postępowania, które to stany są, co do zasady, ustalane w sposób obiektywny. Oznacza to, że ich stwierdzenie nie zależy od powodów zaprzestanie nakazanych prawem czynności procesowych. Odmienny charakter ma stwierdzanie przez sąd administracyjny tego, czy doszło do bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania z rażącym naruszeniem prawa. Te kwestie podlegają już ocenie na kanwie konkretnej sprawy. Organ w tym względzie może wskazywać na różne faktyczne okoliczności, które sprawiły, że dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowań.

Od 16 maja 2020 r. mogą być skuteczne składane do sądów i rozpatrywane skargi na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowań. Stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii nie wyklucza dopuszczenia się przez organ naruszenia przepisów w tej mierze, niemniej jednak okoliczność pandemii koronawirusa może mieć odniesienie do stwierdzenia przez sąd administracyjny, że bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowań nie będzie mieć miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

Wnioski o przywrócenie terminów?

W końcu może zdarzyć się tak, że pomimo „odmrożenia” terminów procesowych, strony, ich pełnomocnicy, jak również inny uczestnicy postępowania nie dopełnią czynności w stosownych terminach, po upływie 7-dniowego terminu „karencji” od odmrożenia. Wówczas instrumentem, który będzie im przysługiwać, będzie wniosek o przywrócenie terminu. Jest to sytuacja znacznie gorsza dla stron i uczestników, niż ustawowe „zamrożenie”, gdyż wymaga uprawdopodobnienia, że do uchybienia terminu doszło bez winy tychże osób. Oczywiście, stan pandemii i konkretnie wskazane utrudnienia z niego wynikające, mogą stanowić podstawę takiego uprawdopodobnienia.