Tak, w regulaminie zfśs należy uwzględnić emerytów i rencistów – byłych pracowników zakładu. Na mocy regulaminu zfśs nie jest możliwe ukształtowanie kręgu osób uprawnionych do korzystania z funduszu w sposób odmienny niż określony w ustawie o zfśs (dalej: FundŚwSocjU).
Uprawnienie do korzystania z zfśs
Zgodnie z art. 2 pkt 5 FundŚwSocjU, do korzystania z zfśs uprawnieni są:
- pracownicy danego zakładu pracy i członkowie ich rodzin,
- emeryci i renciści – byli pracownicy zakładu oraz członkowie ich rodzin,
- inne osoby, którym pracodawca przyznał prawo do korzystania z zfśs na mocy regulaminu tego funduszu.
Zarówno pracownicy, jak i emeryci oraz renciści są uprawnieni do korzystania z funduszu na podstawie przepisów ustawy. Pracodawca nie może zmieniać tych uprawnień w regulaminie zakładowym, w tym również w regulaminie zfśs. Nie jest możliwe wprowadzenie w zakładowych aktach prawnych regulacji sprzecznych z ustawą, dlatego wyłączenie emerytów i rencistów z kręgu osób uprawnionych do korzystania z funduszu jest niedopuszczalne.
Jeżeli regulamin zfśs, zgodnie z treścią pytania, wskazuje jako beneficjentów jedynie stałych pracowników oraz pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich i rodzicielskich, jego postanowienia są niezgodne z obowiązującymi przepisami. W takiej sytuacji należy stosować przepisy powszechnie obowiązujące, czyli art. 2 pkt 5 FundŚwSocjU. Oznacza to, że mimo braku emerytów i rencistów w regulaminie, mają oni prawo ubiegać się o świadczenia z funduszu, ponieważ uprawnienia te wynikają z ustawy, a pracodawca nie może ich ograniczyć regulaminem zfśs. Chociaż pracodawca nie może zmieniać kręgu osób uprawnionych do korzystania z funduszu, może określić warunki uzyskania poszczególnych świadczeń w taki sposób, że z obiektywnych przyczyn dana grupa beneficjentów nie będzie mogła z nich skorzystać. Na przykład, jeśli prawo do dofinansowania wypoczynku zostanie powiązane z koniecznością wykorzystania urlopu wypoczynkowego w określonym wymiarze, emeryci i renciści, którzy nie korzystają z urlopu, nie będą mogli otrzymać tego świadczenia. Natomiast inne świadczenia, np. wsparcie finansowe związane z wyjazdem do sanatorium, mogą być skierowane głównie do emerytów i rencistów, którzy często korzystają z takiej formy leczenia.
Składanie oświadczenia o dochodach
Wszyscy uprawnieni do korzystania z zfśs powinni składać oświadczenia określające ich sytuację socjalną. Mogą to robić raz w roku lub wraz z wnioskiem o konkretne świadczenie. Nie można zapisać w regulaminie, że jakaś grupa ma prawo wyłącznie do jednego świadczenia. Beneficjenci mają prawo ubiegać się o każde świadczenie, natomiast pracodawca ocenia ich sytuację i może, ale nie musi, przyznać dane świadczenie. Pracodawca, w porozumieniu z przedstawicielem pracowników, ustala wysokość progów dochodowych, które najlepiej odzwierciedlają zróżnicowanie sytuacji socjalnej.
Komisja socjalna
Komisja socjalna działa na podstawie ustawy, regulaminu zfśs oraz własnego regulaminu działania. Może podejmować decyzje wyłącznie w zakresie przyznanych jej kompetencji. Najczęściej jej uprawnienia mają charakter doradczy, a ostateczne decyzje w sprawie przyznania świadczeń podejmuje pracodawca. Możliwe są jednak rozwiązania, w których komisja socjalna posiada uprawnienia decyzyjne.
Decyzje komisji powinny być podejmowane na podstawie całości okoliczności, takich jak porównanie wszystkich wniosków złożonych w danym czasie, wysokość środków dostępnych w funduszu itp. Działając zgodnie z ustawą, komisja socjalna nie może podjąć decyzji o systemowym wykluczeniu emerytów – byłych pracowników z możliwości otrzymania świadczeń z funduszu. Może natomiast przyznawać świadczenia zgodnie z ustalonymi kryteriami.
Świadczenia socjalne mają charakter fakultatywny, co oznacza, że osoba, której nie przyznano świadczenia, nie może dochodzić jego wypłaty przed sądem. Nie ma również prawa wglądu w dokumentację komisji socjalnej ani wnioski innych uprawnionych osób, które zostały rozpatrzone pozytywnie. Może natomiast ponownie ubiegać się o świadczenie, składając wniosek w kolejnym terminie posiedzenia komisji socjalnej.
