Obowiązek gminy finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na jej terenie nie obejmował podwyższonych kosztów oświetlenia drogi krajowej w takim zakresie, w jakim wynikały one z zaprojektowania i wybudowania urządzeń oświetleniowych o parametrach przewidzianych dla autostrady albo drogi ekspresowej (uchw. SN z 13.3.2020 r., III CZP 66/19).

Stanowisko Sądu Najwyższego

Do rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego skierowane zostało – w trybie art. 390 §1 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.; dalej: KPC) ‒ przez Sąd Apelacyjny rozpoznający sprawę z powództwa Skarbu Państwa – GDDKiA przeciwko gminie, zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości interpretacyjne. Wątpliwości te związane były z udzieleniem wiążącej odpowiedzi na pytanie, czy obowiązek gminy finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych, znajdujących się na terenie gminy, przewidziany w art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy z 10.4.1997 r. ‒ Prawo energetyczne(t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 755 ze zm.; dalej: PrEnerg) (w brzmieniu obowiązującym od 1.1.2004 r. do 3.8.2015 r.) obejmował także ponoszenie kosztów oświetlenia drogi w takim zakresie, w jakim koszty te wynikały z zaprojektowania i wybudowania urządzeń oświetleniowych o parametrach, jak dla drogi o wyższej kategorii ‒ w sytuacji, gdy droga ta została oddana do użytkowania jako droga o niższej kategorii.

Analizowany stan prawny

Przypomnieć należy w tym miejscu, iż stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 3 PrEnerg w brzmieniu nadanym ustawą z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2003 r. Nr 203, poz. 1966) i obowiązującym bez większych zmian do 3.8.2015 r., tj. do dnia wejścia w życie przepisów ustawy z 27.5.2015 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2015 r. poz. 942), do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należało finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy.

Aktualnie, przepis ten zalicza już – w sposób bardziej precyzyjny ‒ do zadań własnych gminy tylko i wyłącznie finansowanie oświetlenia znajdujących się na terenie gminy:

  • ulic,
  • placów,
  • dróg gminnych, dróg powiatowych i dróg wojewódzkich,
  • dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych, przebiegających w granicach terenu zabudowy,
  • a także części dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe w rozumieniu ustawy z 27.10.1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, wymagających odrębnego oświetlenia i a) przeznaczonych do ruchu pieszych lub rowerów, b) stanowiących dodatkowe jezdnie obsługujące ruch z terenów przyległych do pasa drogowego drogi krajowej.

Z analizy przepisu art. 18 ust. 2 pkt 3 w brzmieniu obowiązującym do dnia 3.8.2015 r., a nakładającego na gminy wprost obowiązek finansowania – w ramach realizacji zadań własnych ‒ oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy, Sąd Najwyższy wyprowadził wniosek, iż obowiązek ten – z uwagi na obowiązującą ówcześnie regulację zawartą w art. 18 ust. 3 PrEnerg, wyłączającą jego zastosowanie do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych ‒ nie mógł więc i nie obejmował podwyższonych kosztów oświetlenia drogi krajowej w takim zakresie, w jakim wynikały one z zaprojektowania i wybudowania urządzeń oświetleniowych o parametrach przewidzianych bądź to dla autostrady, bądź też drogi ekspresowej.