Zmiana w sposobie działania szkół niepublicznych

System oświaty przewiduje aktualnie istnienie, oprócz szkół publicznych, również szkół niepublicznych z uprawnieniami szkół publicznych oraz szkół niepublicznych bez uprawnień szkół publicznych. Natomiast wyłącznie szkoły publiczne i szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych mogą wydawać świadectwa promocyjne lub świadectwa świadczące o ukończeniu danego typu szkoły, a w rezultacie jedynie uczniowie tych szkół mogą przystępować do egzaminów przeprowadzanych przez OKE. Tym samym osoba, która kształci się w szkole niepublicznej nieposiadającej uprawnień szkoły publiczne, nie ma możliwości otrzymania po zakończeniu kształcenia dokumentu poświadczającego uzyskanie określonego w przepisach poziomu wykształcenia. Dlatego też omawiana nowelizacja zakłada wprowadzenie rozwiązania, które spowoduje, że w systemie oświaty będą mogły funkcjonować wyłącznie szkoły publiczne oraz szkoły niepubliczne, które po spełnieniu wymagań określonych w ustawie będą mogły zostać wpisane do ewidencji szkół niepublicznych prowadzonej przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego (rozwiązanie to nie będzie dotyczyć szkół artystycznych). Znowelizowany art. 14 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm., dalej: PrOśw) będzie określał wymagania, jakie musi spełnić szkoła niepubliczna. Należy zaznaczyć, że w stosunku do dotychczasowych rozwiązań zakłada się, że w celu uzyskania uprawnienia szkoły publicznej szkoła niepubliczna powinna również:

1) realizować obowiązkowe zajęcia edukacyjne w okresie nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż łączny wymiar poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczanie szkoły publicznej danego typu,

2) organizować rok szkolny ustalony dla szkół publicznych.

Dodatkowo, szkoła niepubliczna będzie mogła zostać wpisana do ewidencji szkół niepublicznych, jeżeli osoba zgłaszająca szkołę przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty o spełnianiu wymagań zawartych w art. 14 ust. 3 PrOśw. W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, osoba zgłaszająca tę szkołę do ewidencji powinna przedstawić opinię wojewódzkiej rady rynku pracy co do zgodności z potrzebami rynku pracy uruchamianego kształcenia w danym zawodzie w szkole, a także powinna określić nazwy zawodów, w jakich będzie kształcić szkoła. Zgłoszenie do ewidencji, oprócz aktualnie wymaganych danych, powinno również zawierać wskazanie adresu siedziby szkoły lub placówki oraz innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Zmiany będą również obejmować wymagania stawiane statutom szkół niepublicznych, które będą musiały dodatkowo określać:

1) szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów,

2) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły lub placówki, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw uczniów,

a w przypadku niepublicznej szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe także:

1) nazwę zawodu lub zawodów, w których kształci szkoła,

2) organizację zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego, w tym organizację praktycznej nauki zawodu,

3) organizację kształcenia ogólnego i zawodowego dla pracowników młodocianych,

4) formę kształcenia – w przypadku szkoły dla dorosłych, branżowej szkoły II stopnia i szkoły policealnej.

Zgodnie z przepisami przejściowymi szkoły niepubliczne nieposiadające uprawnień szkoły publicznej działające przed 1.1.2019 r. będą mogły prowadzić swoją działalność na podstawie dotychczasowych przepisów do czasu zakończenia kształcenia w tej szkole, jednak nie dłużej niż do 31.8.2021 r., a w przypadku niepublicznej szkoły przysposabiającej do pracy nieposiadającej uprawnień szkoły publicznej, nie dłużej niż do 31.8.2022 r. Z kolei szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej będą musiały dostosować swoją działalność oraz statut szkoły do zmienionych przepisów do 30.11.2019 r.

Obowiązek informowania o gabinetach stomatologicznych

Nowelizacja wprowadza nowe zadanie dla organu prowadzącego. Celem tego zadania jest chęć zwiększenia liczby dzieci korzystających ze świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia stomatologicznego finansowanych ze środków publicznych. Organ prowadzący będzie obowiązany do przekazania do szkół dla dzieci i młodzieży oraz placówek oświatowych (z wyjątkiem szkół artystycznych realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne) informacji o podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia stomatologicznego dla dzieci i młodzieży, finansowanych ze środków publicznych.

Nowe zasady sporządzania programu wychowawczo-profilaktycznego

Artykuł 26 ustawy Prawo oświatowe w aktualnym brzmieniu zakłada, że program wychowawczo-profilaktyczny obejmuje:

1) treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, oraz

2) treści i działania o charakterze profilaktycznym dostosowane do potrzeb rozwojowych uczniów, przygotowane w oparciu o przeprowadzoną diagnozę potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej, skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.

Nowelizacja zakłada wprowadzenie obowiązku corocznego przeprowadzania diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Diagnoza ta będzie przeprowadzana przez dyrektora szkoły lub upoważnionego przez niego pracownika. Dopiero na podstawie ww. diagnozy możliwe będzie przygotowanie programu wychowawczo-profilaktycznego.

Awans zawodowy nauczycieli szkół za granicą

Omawiana nowelizacja wprowadzi do ustawy z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm., dalej: KartaNauczU) nowy Rozdział 3b, który regulowałby procedurę awansu zawodowego nauczycieli języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polski w:

1) organizacjach społecznych zarejestrowanych za granicą;

2) szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw.

Celem twórców nowych przepisów jest chęć utworzenia mechanizmu podnoszenia jakości nauczania języka polskiego i w języku polskim w szkołach za granicą. Nowe rozwiązanie ma także zapewnić stały kontakt i współpracę szkół za granicą ze środowiskiem oświatowym w Polsce. Przepisy te wejdą w życie od 1.1.2021 r.

Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez niepubliczne jednostki oświaty

Niepubliczne przedszkola i szkoły są obowiązane do organizowania kształcenia specjalnego na podstawie art. 177 PrOśw. Przepis ten nakazuje im stosować odpowiednio regulacje prawne dotyczące kształcenia specjalnego przeznaczone dla jednostek publicznych. Należy jednak zauważyć, że w obecnym brzmieniu przepis ten odsyła niepubliczne szkoły i przedszkola do:

1) art. 127 ust. 1-3 PrOśw (prowadzenie kształcenia specjalnego, indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, indywidualnego nauczania),

2) przepisów wydanych na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 PrOśw (aktualnie rozporządzenie MEN z 9.8.2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym – Dz.U. z 2017 r. poz. 1578).

W przypadku zasad udzielania dzieciom i uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej niepubliczne szkoły i przedszkola mogą, ale nie muszą stosować obecnie w sposób odpowiedni regulacje prawne, które są skierowane do publicznych jednostek oświaty. Nie muszą również stosować odpowiednio przepisów wykonawczych dotyczących organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży. Kwestie te są bowiem regulowane w ich statutach. Omawiana nowelizacja ma rozszerzyć zakres art. 177 PrOśw o konieczność odpowiedniego stosowania przez niepubliczne szkoły i przedszkola:

1) przepisów dotyczących organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9.8.2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2017 r. poz. 1616),

2) przepisów dotyczących konieczności zapewnienia dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9.8.2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591).

Egzamin maturalny dla zdolnych uczniów

Przepis art. 297 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) określa przepisy przejściowe dotyczące przeprowadzania egzaminu maturalnego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Nowelizacja zakłada wprowadzenie w tej ustawie przepisu (nowy art. 297a), umożliwiającego uczniom, których kształcenie realizowane jest w ramach indywidualnego toku nauki lub indywidualnego programu nauki, przystąpienie do egzaminu maturalnego w terminie wcześniejszym niż wyznaczony regularnym tokiem nauki realizowanym w szkole danego typu. Zgodnie z nowym przepisem, do egzaminu maturalnego, o którym mowa w art. 297 ust. 2 ustawy będzie mógł przystąpić:

1) w latach szkolnych 2019/2020-2021/2022 – absolwent czteroletniego liceum ogólnokształcącego;

2) w latach szkolnych 2019/2020-2022/2023 – absolwent pięcioletniego technikum;

3) w roku szkolnym 2022/2023 – absolwent branżowej szkoły II stopnia, który ukończył kształcenie w branżowej szkole I stopnia jako absolwent ośmioletniej szkoły podstawowej

– który jako uczeń realizował indywidualny program lub tok nauki zgodnie z art. 115 PrOśw.

Nowe zasady dokonywania opłaty za egzamin maturalny

Przepis art. 44zzq ust. 1 PrOśw w obecnym brzmieniu wskazuje, że egzamin maturalny z każdego przedmiotu obowiązkowego i przedmiotu dodatkowego, zarówno w części ustnej, jak i w części pisemnej, jest odpłatny dla:

1) absolwentów, którzy po raz trzeci i kolejny przystępują do egzaminu maturalnego z tego samego przedmiotu obowiązkowego lub z tego samego przedmiotu dodatkowego;

2) absolwentów, którzy przystępują do egzaminu maturalnego z tego samego przedmiotu dodatkowego, który w poprzednim roku lub w poprzednich latach zgłaszali w deklaracji, ale nie przystąpili do egzaminu maturalnego z tego przedmiotu.

Opłata powinna być wniesiona w terminie od dnia 1 stycznia do dnia 7 lutego roku kalendarzowego, w którym absolwent zamierza przystąpić do egzaminu maturalnego, na rachunek bankowy wskazany przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Niewniesienie w tym terminie opłaty za egzamin maturalny skutkuje brakiem możliwości przystąpienia do tego egzaminu. Zmiana przepisu polega na zmianie terminu, do którego absolwent będzie zobowiązany dokonać powyższej wpłaty – do 7 marca roku szkolnego, w którym absolwent będzie przystępował do egzaminu. Nowe rozwiązanie umożliwi uiszczenie tej opłaty również po tym terminie – w przypadku udokumentowanego przez absolwenta zdarzenia zdrowotnego lub losowego, które uniemożliwiło mu dotrzymanie terminu wpłaty. Zmiana ma obowiązywać od 1.1.2019 r.

Nowe zasady ubiegania się o stopień nauczyciela dyplomowanego przez dyrektora

1.9.2018 r. weszły w życie zmiany w KartaNauczU dotyczące zasad oceniania i awansu zawodowego nauczycieli. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 9e ust. 1 KN (od 1.9.2018 r.) dyrektor szkoły posiadający na tym stanowisku nieprzerwany okres pracy wynoszący co najmniej 3 lata, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora co najmniej 2 lata, oraz legitymujący się wyróżniającą oceną pracy może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora po upływie 4 lat. Ponieważ jednak skala ocen nauczycieli uległa poszerzeniu – z trzystopniowej, na czterostopniową (wprowadzona została dodatkowo ocena bardzo dobra), uznano za konieczne wprowadzenie zmiany, która pozwoli na ubieganie się przez nauczyciela pełniącego stanowisko dyrektora stopnia awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego posiadającego co najmniej ocenę bardzo dobrą (zamiast oceny wyróżniającej).

Nowe terminy dokonywania oceny pracy nauczycieli

Omawiana nowelizacja zakłada wydłużenie okresu dokonywania oceny pracy nauczycieli o 2 lata – co spowoduje, że ocena pracy nauczyciela będzie dokonywana co 5 lat pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego, a gdy ten termin upływa w okresie odbywania przez nauczyciela kontraktowego lub mianowanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego – po zakończeniu stażu. Zmiana ta spowodowała również zmianę przepisów przejściowych (art. 123 ust. 2 i 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych), określających terminy dokonania oceny pracy nauczycieli po raz pierwszy na nowych zasadach (zostały wydłużone o 2 lata).

Zapewnienie pomieszczenia na spożycie ciepłych posiłków

Przepis art. 106 PrOśw zakłada obecnie, że szkoła, w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, może zorganizować stołówkę. Nowelizacja wprowadza obowiązek zorganizowania w szkołach podstawowych oraz szkołach artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków podczas pobytu w szkole (nowelizacja formalnie nie posługuje się tu terminem „stołówka”). Obowiązek ten zacznie formalnie obowiązywać od 1 września 2022 r., przy czym zgodnie z przepisami przejściowymi do 31 sierpnia 2022 r., w przypadku gdy szkoła nie będzie miała możliwości zapewnienia pomieszczenia przeznaczonego wyłącznie do spożycia posiłków podczas pobytu w szkole, powinna w inny sposób umożliwić uczniom bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków.

Opiniowanie arkuszy organizacji przez zakładowe organizacje związkowe

Nowelizacja przewiduje doprecyzowanie przepisu wskazującego zasady opiniowania arkuszy organizacji pracy szkoły przez zakładowe organizacje związkowe (art. 110 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe), działające w szkołach lub przedszkolach prowadzonych przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną. Przepis w obecnym kształcie budzi wątpliwości odnośnie tego, czy zawsze należy zasięgać opinii zakładowych organizacji związkowych. Po zmianie opinia zakładowych organizacji związkowych byłaby konieczna tylko wówczas, gdy spełnione byłyby warunki określone w art. 25 z ind. 1 ust. 2 ZwZawU. Zgodnie z tym przepisem organizacja związkowa ma obowiązek przedstawiać co kwartał, wg stanu na ostatni dzień kwartału – w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym kwartale, informację o łącznej liczbie członków tej organizacji, w tym o liczbie członków będących pracownikami (chociaż na marginesie należy zauważyć, że i te zasady ulegną pewnym zmianom z początkiem 2019 r.).

Możliwość łączenia klas w szkołach specjalnych

Możliwość łączenia klas w szkołach specjalnych zwłaszcza znaczenie w małych miejscowościach, z niewielką liczbą uczniów w oddziałach. Nowelizacja przewiduje dodanie do art. 96 PrOśw nowych ust. 6 i 7, dzięki którym:

1) w szkołach podstawowych specjalnych i szkołach ponadpodstawowych specjalnych, w tym zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej, działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych, w zakresie danego etapu edukacyjnego, będzie dopuszczalna organizacja nauczania w klasach łączonych,

2) w szkołach ponadpodstawowych zorganizowanych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych, będzie dopuszczalna organizacja nauczania w klasach łączonych.

Zmiana w zakresie urlopu wypoczynkowego dyrektora szkoły

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 64 ust. 5a KartaNauczU nauczyciel zatrudniony w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne, w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego, zgodnie z odrębnymi przepisami. Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego ust. 5b, na podstawie którego powyższa zasada będzie znajdowała odpowiednie zastosowanie w stosunku do:

1) dyrektora szkoły,

2) wicedyrektora szkoły,

3) nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze w szkole,

4) nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze.

Dodatkowo, w przypadku ww. grupy osób, stosowane będą odpowiednio zasady przyznawania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przewidziane w art. 66 ust. 2 KartaNauczU. Przepis ten stanowi, że w razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych.

Opłaty za każdą rozpoczętą godzinę pobytu dziecka w przedszkolu

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych rada gminy określa wysokość opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat, w prowadzonym przez gminę:

1) publicznym przedszkolu i oddziale przedszkolnym w publicznej szkole podstawowej, w czasie przekraczającym bezpłatny wymiar zajęć;

2) publicznej innej formie wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki.

Wysokość tej opłaty nie może być, zgodnie z art. 52 ust. 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, wyższa niż 1 zł za godzinę zajęć. Nowelizacja przewiduje ujednolicenie sposobu naliczania opłat w czasie wykraczającym poza czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, zgodnie z zasadą, że opłata będzie naliczana za każdą rozpoczętą godzinę faktycznego pobytu dziecka w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej oraz innej formie wychowania przedszkolnego. Przepisy przejściowe przewidują zachowanie dotychczasowych rozwiązań stosowanych w gminach do czasu przyjęcia nowych uchwał w powyższym zakresie.

Zmiana w czasie pracy nauczycieli przedszkoli

Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli przedszkoli i innych placówek przedszkolnych został określony w art. 42 ust. 3 KN w tabeli w lp. 1 i 2. W zależności od wieku dzieci, nad którymi sprawowana jest przez nauczyciela przedszkolne opieka, wynosi on 22 godziny tygodniowo, bądź 25 godzin tygodniowo (dzieci młodsze, niż 6 lat). W przypadku grup łączonych przepisy nie dawały jasnego rozwiązania. Z tego powodu nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego rozwiązania, które pozwoli organowi prowadzącemu na określenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli pracujących z grupami obejmującymi dzieci 6-letnie i dzieci młodsze, z zastrzeżeniem jednak, że określony przez ten organ wymiar nie może przekroczyć 25 godzin tygodniowo.