Wątpliwości te zostały rozwiane przez WSA w Krakowie w wyroku z 22.1.2020 (II SA/Kr 884/19). Sąd stwierdził, że decyzja o ustaleniu odszkodowania (przyznania nieruchomości zamiennej) kończy sprawę odszkodowania. Ponowne rozpoznanie tej sprawy stanowiłoby orzekanie w sprawie już rozstrzygniętej decyzją ostateczną i w konsekwencji prowadziłoby do wydania decyzji nieważnej.
Zgodnie z art. 112 ust 2 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65 ze zm.; dalej: GospNierU) wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. W myśl art. 128 ust. 1 i ust. 4 GospNierU wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw. Odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek zdarzeń, o których mowa w art. 120 i art. 124–126 GospNierU.
Odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości lub starosta w odrębnej decyzji w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3, art. 106 ust. 1 i art. 124–126 GospNierU, na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny lub właściciela wywłaszczonej nieruchomości; gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.
Choć te regulacje w zasadzie wydają się jasne, pojawiły się wątpliwości, co do tego czy uprawniony organ po wydaniu decyzji o ustaleniu odszkodowania, na wniosek uprawnionego powinien wydać kolejną decyzję stanowiącą podstawę egzekucji tak ustalonego odszkodowania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 22.1.2020 (II SA/Kr 884/19) rozwiał te wątpliwości. Sąd stwierdził, że decyzja o ustaleniu odszkodowania (przyznania nieruchomości zamiennej) kończy sprawę odszkodowania. Ponowne rozpoznanie tej sprawy stanowiłoby orzekanie w sprawie już rozstrzygniętej decyzją ostateczną i w konsekwencji prowadziłoby do wydania decyzji nieważnej.
Powołując się na wcześniejsze orzecznictwo administracyjne WSA wskazał, że żaden przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami nie uprawnia organów administracji do prowadzenia postępowania administracyjnego i wydania decyzji administracyjnej w przedmiocie wykonania orzeczenia o przyznaniu nieruchomości zamiennej. Decyzja ustalająca odszkodowanie (czy to w formie pieniężnej, czy w formie nieruchomości zamiennej) nierozerwalnie wiąże się z procesem konkretyzacji prawa i proces ten kończy. Po jej wydaniu w obrocie prawnym pojawia się w pełni skonkretyzowana wierzytelność odszkodowawcza (roszczenie) i zarazem rozpoczyna się etap wykonywania prawa, w ramach którego co do zasady powinna nastąpić już tylko czynność faktyczna ‒ spełnienie świadczenia. Na tym etapie nie ma już miejsca na jurysdykcję, a w szczególności nie ma miejsca na jurysdykcję administracyjną.
