Ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65 ze zm.; dalej: GospNierU) przewiduje, że podział nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny (art. 97 ust. 1).W praktyce tak sformułowany przepis rodzi wątpliwości interpretacyjne, z uwagi na fakt, iż różne podmioty mogą władać nieruchomością na podstawie różnych tytułów prawnych.

Wobec faktu, że podział geodezyjny nieruchomości jest dokonywany w postępowaniu administracyjnym na podstawie decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zatwierdzającej podział (art. 97 ust. 1 GospNierU), organ powinien ustalić, czy wnioskodawca jest uprawniony do wystąpienia z takim wnioskiem. Wskazany przepis art. 97 ust. 1 GospNierU jako jedyną przesłankę przewiduje „interes prawny” wnioskodawcy. Ustawa o gospodarce nieruchomościami nie precyzuje, co to oznacza na gruncie postępowania podziałowego. Tym samym nie jest jasne, czy np. dzierżawca lub trwały zarządca nieruchomości, jako podmiot posiadający tytuł prawny do nieruchomości (umowa, decyzja o oddaniu w trwały zarząd) posiadają interes prawny do wnioskowania o podział geodezyjny nieruchomości.

Orzecznictwo
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 5.3.2020, II SA/Bk 59/20 podjął się wykładni tego zagadnienia. Stwierdził on, że zgodnie z art. 97 ust. 1 GospNierU podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny.

W świetle utrwalonego orzecznictwa sądów administracyjnych wykładnia tego przepisu dokonana z uwzględnieniem art. 28 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.) prowadzi do wniosku, że interes prawny w postępowaniu podziałowym posiadają, co od zasady, wyłącznie właściciele, względnie użytkownicy wieczyści nieruchomości podlegających podziałowi, tj. osoby, które dysponują tytułem prawnym do dzielonej nieruchomości o charakterze prawno-rzeczowym.

Konsekwencją uregulowania zawartego w art. 97 ust. 1 GospNierU jest to, że osoba niebędąca właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości podlegającej podziałowi, nie może być stroną postępowania podziałowego ani przeciwdziałać zatwierdzeniu przedłożonego projektu podziału. Przymiotu strony postępowania podziałowego nie dają też prawa obligacyjne do dzielonej nieruchomości, pochodzące od właściciela lub użytkownika wieczystego. Stroną postępowania podziałowego nie może być także osoba, która zgłasza roszczenia do nieruchomości podlegającej podziałowi.

Co do zasady, również właściciele nieruchomości graniczących z nieruchomością podlegającą podziałowi, nie mają interesu prawnego do udziału w postępowaniu podziałowym sąsiedniej nieruchomości. Podział nieruchomości nie zmienia bowiem granic zewnętrznych dzielonej nieruchomości, gdyż jego skutkiem jest wydzielenie odrębnych działek wewnątrz nieruchomości dzielonej bez ingerencji w zewnętrzne granice nieruchomości dzielonej. Właściciel nieruchomości graniczącej z nieruchomością podzieloną mógłby mieć interes prawny do uczestnictwa w postępowaniu o podział nieruchomości sąsiedniej tylko wówczas, gdyby wykazał, że skutki prawne zatwierdzonego podziału nieruchomości sąsiedniej wkraczają w prawo własności jego nieruchomości.

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym, jako przykład uzasadnionego interesu prawnego właściciela nieruchomości graniczącej z nieruchomością dzieloną, do udziału w postępowaniu podziałowym sąsiedniej nieruchomości, wskazuje się pozbawienie nieruchomości graniczącej dostępu do drogi publicznej wskutek dokonanego podziału nieruchomości sąsiedniej.

Ważne
W świetle tej wykładni ani dzierżawca, ani trwały zarządca nie mogą być stroną postępowania podziałowego.