W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1775 opublikowano ustawę z 9.8.2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r.
Ustawa określa zakres, formę i tryb przeprowadzenia przez Prezesa GUS narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2021 r. oraz zakres, formę i tryb prac związanych z jego przygotowaniem i opracowaniem wyników tego spisu.
Narodowy spis powszechny jest przeprowadzany na terytorium RP w terminie od 1.4.2021 r. do 30.6.2021 r., według stanu na 31.3.2021 r., godz. 24.00.
Narodowym spisem powszechnym będą objęte:
- osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami;
- osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania;
- mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Ustawa reguluje następujące zagadnienia:
- organizacja prac spisowych – do zadań Prezesa GUS należy przygotowanie, zorganizowanie i przeprowadzenie spisu powszechnego, a także opracowanie wyników spisu powszechnego oraz udostępnianie i rozpowszechnianie wynikowych informacji statystycznych; natomiast prace spisowe będą obejmować: prace przygotowawcze, spisy próbne, spis powszechny, badania kontrolne, opracowanie wyników spisu powszechnego, badania uzupełniające, a także udostępnianie i rozpowszechnianie wynikowych informacji statystycznych;
- spisy próbne – pierwszy spis próbny przeprowadza się w okresie od 1.10.2019 r. do 31.10.2019 r., według stanu na 30.9.2019 r., godz. 24.00 (wybrano do niego dwie gminy); drugi spis próbny przeprowadza się w okresie od 1.4.2020 r. do 30.4.2020 r., według stanu na 31.3.2020 r., godz. 24.00 (wybrano do niego 16 gmin);
- obowiązki podmiotów biorących udział w pracach spisowych – przekazanie danych objętych narodowym spisem powszechnym jest obowiązkowe i nieodpłatne; osoby fizyczne przekazujące dane w ramach spisu są obowiązane do udzielania dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi w zakresie wymaganych informacji; osoby wykonujące prace spisowe mają obowiązek przestrzegać tajemnicy statystycznej i mogą być dopuszczone do wykonywania tych prac po przeszkoleniu i pouczeniu o istocie tajemnicy statystycznej oraz po złożeniu pisemnego przyrzeczenia, które składa się właściwemu komisarzowi spisowemu;
- bezpieczeństwo i ochrona danych osobowych – administratorem danych osobowych zebranych w ramach prac spisowych jest Prezes GUS; przetwarzania tych danych nie można powierzać innemu podmiotowi;
- organizacja aparatu spisowego – pracami spisowymi kieruje Prezes GUS jako Generalny Komisarz Spisowy (jego zastępcami są Dyrektor Centralnego Biura Spisowego, o którym mowa w ustawie o powszechnym spisie rolnym w 2020 r., oraz osoby wyznaczone przez Generalnego Komisarza Spisowego); na terenie województwa pracami spisowymi kieruje wojewoda jako wojewódzki komisarz spisowy (jego zastępcą jest właściwy miejscowo dyrektor urzędu statystycznego); na terenie gminy pracami spisowymi kieruje wójt (burmistrz, prezydent miasta) jako gminny komisarz spisowy (jego zastępcą jest osoba wyznaczona przez gminnego komisarza spisowego);
- działania popularyzujące spis powszechny – w ramach popularyzacji spisu powszechnego mogą być prowadzone działania informacyjne, edukacyjne i promocyjne, zachęcające do udziału w spisie powszechnym oraz prezentujące korzyści dla gospodarki narodowej i społeczeństwa; działania te mogą polegać w szczególności na: prowadzeniu kampanii informacyjnych, edukacyjnych i promocyjnych, organizowaniu wydarzeń popularyzujących spis powszechny w kontekście potrzeb informacyjnych państwa, a także prowadzeniu działań informacyjno-edukacyjnych w instytucjach publicznych, w tym instytucjach kultury, systemu oświaty oraz szkolnictwa wyższego i nauki.
Przygotowanie i przeprowadzenie prac spisowych zapewnia Centralne Biuro Spisowe, o którym mowa w ustawie o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. Do wykonywania prac spisowych:
- wojewódzki komisarz spisowy tworzy wojewódzkie biuro spisowe,
- gminny komisarz spisowy tworzy gminne biuro spisowe
– w drodze zarządzenia, określając skład i organizację pracy danego biura spisowego, mając na względzie konieczność zapewnienia prawidłowego i sprawnego wykonywania prac spisowych.
Przepisy te obowiązują od 19.9.2019 r.
Ustawa zawiera dwa załączniki, które określają:
- zakres informacji zbieranych w narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań;
- podmioty obowiązane do przekazania prezesowi głównego urzędu statystycznego danych w ramach prac spisowych, a także szczegółowy zakres danych i terminy ich przekazania.