Uprawnienie pracy zdalnej w walce z koronawirusem przysługuje na mocy art. 3 ustawy z 2.3.2019 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374), tzw. specustawa. Jej przepisy obowiązują od 8.3.2020 r.
Jednostronna decyzja
Obecnie pracodawca nie ma możliwości podjęcia jednostronnej decyzji o świadczeniu pracy zdalnej przez pracownika (nie mylić z telepracą, która jest ściśle regulowana). Osoba pozostająca w stosunku pracy musi się zgodzić na realizację zadań służbowych poza miejscem stałego wykonywania pracy w związku z koniecznością przeciwdziałania koronawirusowi. A potem pracodawca ma obowiązek zawrzeć z nią porozumienie co do warunków świadczenia pracy zdalnej, uwzględniając obowiązujące przepisy – takich wyjaśnień udzieliła Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) na swojej stronie internetowej www.pip.gov.pl. Specustawa upraszcza procedurę. Nadaje pracodawcy uprawnienie do polecenia wykonywania pracy zdalnej przez czas określony. Nie stawia żadnych dodatkowych wymagań ani warunków.
Brak uprawnień
PIP we wspomnianych wyjaśnieniach zwraca uwagę, że zagrożenie koronawirusem nie daje pracodawcy prawa do:
- wysłania przeziębionego pracownika na badania lekarskie, bez jego zgody, żeby sprawdzić, czy nie jest to zakażenie wirusem COVID-19,
- żądania od pracownika podania nazwy kraju, do którego wybiera się na urlop wypoczynkowy,
- zakazywania pracownikowi wyjazdu na urlop wypoczynkowy do strefy, w której istnieje duże ryzyko zainfekowania koronawirusem,
- zmuszania pracownika, który wrócił do pracy z pobytu na obszarze zagrożonym koronawirusem, do skorzystania z urlopu wypoczynkowego albo przebywania w izolacji,
- niedopuszczenia do pracy pracownika, który wrócił z kraju/regionu objętego koronawirusem,
- wyciągania konsekwencji wobec pracownika, który odmówił wyjazdu służbowego do miejsca zlokalizowanego na terytorium objętym koronawirusem.
Dodatkowy zasiłek
Pracownik, który będzie musiał zaopiekować się dzieckiem z powodu zamknięcia – ze względu COVID-19 – żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, otrzyma dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Ma być wypłacany za maksymalnie 14 dni (art. 4 ust. 1 specustawy). Zostanie przyznany w trybie i na zasadach określonych w ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.).
Za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie będzie przysługiwał „zwykły” zasiłek wypłacany w razie osobistego opiekowania się dzieckiem na mocy art. 32 ust. 1 wymienionej ustawy (art. 4 ust. 2 zd. 2 specustawy).