Stan faktyczny

W trakcie kontroli funkcjonariusze celni stwierdzili, że w zgłoszeniach SENT jako środek transportu oleju napędowego zgłoszono cysternę oraz przyczepę, podczas gdy przewóz był realizowany bez przyczepy. Nie stwierdzono natomiast rozbieżności co do ilości i rodzaju zgłoszonego towaru. Po dokonaniu aktualizacji zgłoszeń zezwolono kierowcy na kontynuację jazdy. Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego w W. nałożył na „P.” sp. z o.o. karę pieniężną w wysokości 50 tys. zł. Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. utrzymał w mocy zaskarżona decyzję stwierdzając, że błędne wpisanie numeru środka transportu, którym przewożony był towar, jest uchybieniem istotnym z punktu widzenia realizacji monitorowania przewozu towarów wrażliwych, jakim jest olej napędowy. Przepisy SystMonitDrogU nie przewidują możliwości odstąpienia od nałożenia kary z powodu braku winy podmiotu przy wpisaniu w zgłoszeniu danych niezgodnych ze stanem faktycznym, a aktualizacja zgłoszenia w trakcie kontroli nie ma wpływu na wynik sprawy.

Z uzasadnień WSA i NSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzje organów obu instancji i umorzył postępowanie administracyjne w sprawie. Zdaniem Sądu, organy nie wykazały, że istnieje interes publiczny w tym, aby nakładać na przewoźnika działającego legalnie i transportującego legalny towar dolegliwą karę pieniężną tylko z tej przyczyny, że dopuścił się on uchybień formalnych, jeżeli uchybienia te nie stanowiły realnego zagrożenia interesów Skarbu Państwa w postaci możliwości szczuplenia dochodów budżetowych i zostały usunięte w toku kontroli. W uzasadnieniu wyroku wskazano też, że organy stosujące przepisy SystMonitDrogU mają obowiązek wykazania nie tylko uchybień podmiotów, do których przepisy te mają zastosowanie, ale także wykazania z urzędu, że nie wystąpiły przesłanki do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazano, z uwagi na to, że wyspecjalizowane grupy przestępcze działające na rynkach towarów wrażliwych nie płacą należnych podatków oraz dokonują wyłudzeń nienależnych zwrotów, wykorzystując do tego wyłącznie sfałszowane dokumenty, istnieje konieczność powiązania przepływu dokumentów oraz faktycznego przepływu towaru. Celem SystMonitDrogU jest ochrona legalnego handlu towarami wrażliwymi, ułatwienie walki z „szarą strefą” oraz ograniczenie poziomu uszczupleń w kluczowych dla budżetu państwa podatkach, tj. podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, tym kontekście użyte przez ustawodawcę w art. 24 ust. 1 pkt 2 SystMonitDrogU sformułowanie „zgłosi dane niezgodne ze stanem faktycznym” należy rozumieć jako podanie przez przewoźnika danych innych niż dotyczące samego towaru które nie odpowiadają rzeczywistemu stanowi rzeczy na moment rozpoczęcia przewozu towaru i moment kontroli przewozu towarów. Przyjęcie wykładni zastosowanej przez Sąd I instancji oznaczałoby, że każdy podmiot naruszający obowiązki określone w SystMonitDrogU, mógłby uwolnić się od odpowiedzialności administracyjnej poprzez skorygowanie zgłoszenia w toku kontroli. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że nałożenie kary nie jest uzależnione od uprawdopodobnienia uszczuplenia dochodów podatkowych budżetu państwa. Przepisy SystMonitDrogU pełnią bowiem funkcję prewencyjną – poprzez groźbę wysokiej kary za naruszenia norm ma odstraszać od lekceważenia rygorów zgłaszania przewozu towarów wrażliwych.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził również, że SystMonitDrogU nie różnicuje odpowiedzialności w zależności od przyczyn niedopełnienia obowiązków z niej wynikających, elementem konstrukcji odpowiedzialności za naruszenie przepisów SystMonitDrogU jest obligatoryjne nakładanie kary, w jednoznacznie określonej kwocie, za naruszenia o charakterze formalnym.