Przedstawione scenariusze w dużej mierze zostały oparte na zagadnieniach globalnych, które nie są zależne od nas. W raporcie „Foresight cyfrowy 2035. 12 scenariuszy dla Polski” wskazano na dwa główne czynniki, które zadecydują o pozycji Polski i polskich firm w przyszłości. Jednym z wymienionych czynników jest rywalizacja pomiędzy USA a Chinami i tzw. wojna handlowa. Drugim ważnym czynnikiem jest poziom zaufania do państwa.

Zależnie od ich poziomów, Polska może pozostać rynkiem, którego najważniejszym walorem są niskie koszty zatrudnienia i niskie ceny usług. Albo ma szanse stać się siedzibą głównych innowacyjności oraz częścią nowych wspólnych standardów cyberbezpieczeństwa.

Najbardziej pozytywny scenariusz zakłada, że polskie firmy, dzięki wzmacnianiu konkurencyjności europejskich firm i wyznaczeniu przez Unię Europejską globalnych standardów w obszarze technologii, staną się poważnymi graczami w obszarze e-gospodarki. Będzie to możliwe m.in. poprzez wprowadzenie barier, które ograniczą możliwość wejścia na rynek unijny firm spoza Unii oraz dalszy rozwój regulacji chroniących dane osobowe.

„Wszystkie pozytywne scenariusze rozwoju cyfryzacji w Polsce łączy występowanie sprzężenia zwrotnego między zaufaniem do państwa, skuteczną kontrolą największych firm technologicznych i budową efektywnych, cyfrowych usług publicznych”.

Najgorszy, zdaniem ekspertów, scenariusz to powrót do niekontrolowanej globalizacji, w której duże międzynarodowe korporacje, szczególnie technologiczne, pozostają poza jakimkolwiek nadzorem. W takim wypadku umocnią się monopoliści tacy jak Amazon czy Alibaba, którzy jeszcze bardziej zaangażują się w przejmowanie nawet najmniejszych potencjalnych konkurentów. W tej sytuacji gospodarka Polski ograniczy się do dalszego świadczenia usług outsourcingu i odejdzie od ambitnych technologicznych planów.

„Wspólnym mianownikiem scenariuszy wyraźnie negatywnych jest odwrócenie się obywateli od państwa i oparcie na usługach oferowanych przez największe firmy i tworzonych przez nie regulaminach. Ta negatywna sytuacja z jednej strony wyostrza braki po stronie administracji, podminowując i tak ograniczone zaufanie do państwa, z drugiej prowadzi do kontroli w ogromnym stopniu sprawowanej przez firmy technologiczne nad życiem poszczególnych osób. Władza Big Tech (największych, globalnych firm technologicznych) jest umacniana z jednej strony kontrolą nad dostępem do informacji (niską ich jakością, ograniczeniami w dostępie do niewygodnych wiadomości), a z drugiej coraz większymi zyskami właścicieli kapitału, wynikającymi z rozwoju technologii i sztucznej inteligencji”.

Jak wynika z analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego niezbędna jest współpraca publiczno-prywatna by ograniczyć monopolizację rynku, a w przyszłości odwrócić ten trend. Prawodawstwo powinno podążyć w kierunku umocnienia pozycji firm unijnych na rynku technologicznym oraz wypracowania globalnych standardów ochrony danych na poziomie przyjętym przez Unię Europejską. Obecnie Unia Europejska podejmuje działania, które zmierzają do zmniejszenia roli gigantów technologicznych na rynku wewnętrznym i lepszym umocowaniu pozycji firm powstających w Unii.

W związku z wybuchem pandemii Covid˗19, autorzy raportu postanowili zaktualizować swój raport w oparciu o badania przeprowadzone pod koniec 2020 r. wśród 42 ekspertów. Badano w jaki sposób pandemia wpłynęła na przyspieszenie lub opóźnienie niektórych procesów. Wynik przeprowadzonych badań wykazał, że eksperci spodziewają się przyspieszenia w rozwoju walki z cyberzagrożeniami i zwiększenia jej skuteczności, które mają ogromne znaczenie dla rozwoju m.in. gospodarczego, tak samo jak państwa.

Obecnie ponad 93% ekspertów twierdzi, że skuteczna walka z cyberzagrożeniami będzie mieć istotny wpływ na rozwój Polski. Podczas gdy, przed pandemią takie przekonanie wyraziło jedynie 80% ekspertów. To dowodzi jak ważne dla każdego przedsiębiorstwa powinno być wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń, które zminimalizują efekt takich zagrożeń, jeśli nie jest możliwe ich całkowite wyeliminowanie.

Jak stwierdzono w raporcie „wykorzystanie technologii cyfrowych, w tym łączności za pośrednictwem szybkich sieci telekomunikacyjnych, jest obecnie warunkiem zasadniczej poprawy sytuacji w każdym obszarze gospodarki. Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych jest szczególnie istotne dla rozwoju: e-państwa, inteligentnego systemu transportowego, w tym rozwoju systemów pojazdów autonomicznych, inteligentnej sieci energetycznej, niezawodnej komunikacji w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i klęsk żywiołowych, bezpieczeństwa finansów publicznych, w tym efektywnej administracji skarbowej”.

Eksperci przewidują, że „za bardziej znaczący dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju eksperci uznali wzrost udziału wyrobów wysokiej techniki w polskim eksporcie przekraczającym średnią unijną niż rozwój technologii ICT, które skutecznie ograniczą szarą strefę. Jednak, według opinii ekspertów, zdecydowanie większe szanse na realizację ma rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych, mogących ograniczyć szarą strefę w Polsce niż osiągnięcie udziału wyrobów wysokiej techniki w polskim eksporcie na poziomie przekraczającym średnią unijną. Wyniki badania PIE dowodzą, że zmiany wywołane przez pandemię COVID˗19 przyspieszyły w przedsiębiorstwach odkładane latami decyzje dotyczące transformacji cyfrowej. Przed lockdownem 74%. firm nie inwestowało w nowe technologie informacyjne i komunikacyjne, a podczas pandemii wykorzystuje je już ponad 90%. Wprowadzono w większym zakresie elektroniczny obieg dokumentów oraz systemy informatyczne do zarządzania przedsiębiorstwem (Dębkowska, i in., 2020), które sprzyjają ograniczaniu szarej strefy. Tymczasem w przypadku dążenia do osiągnięcia udziału wyrobów wysokiej techniki w polskim eksporcie większego niż średnia unijna, należy odnotować szereg czynników spowalniających. Są to: niski poziom nakładów na B+R, wysokie koszty wdrożeń technologii innowacyjnych oraz wysokie i rosnące ryzyko działalności gospodarczej”.

Źródła: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2021/03/PIE_Raport-Foresight-Polska-2035.pdf

https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2021/05/PIE-Raport_Foresight_cyfrowy.pdf