Stan faktyczny
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał decyzję, w której uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie spółki Y. Polegało ono na wskazywaniu w reklamach cech produktów, których one faktycznie nie miały (spółka działała w branży budowlanej i oferowała m.in. płyty styropianowe, co do których podawała dane o wytrzymałości mechanicznej, którego poziomu deklarowanego w reklamach, nie osiągały).
Prezes UOKiK nakazał natychmiastowe zaniechanie podawania w reklamach nieprawidłowych danych o produktach, oraz opublikowanie na koszt firmy stosownego ogłoszenia w mediach, wskazującego na wprowadzenie w błąd nabywców oraz brak reklamowanych cech użytkowych oferowanych wyrobów. Wymierzył także spółce karę pieniężną na kwotę prawie 12,5 mln zł.
W wyniku odwołania, sąd I instancji utrzymał orzeczenie, ale sąd II instancji zmienił decyzję, ale tylko w zakresie wysokości kary pieniężnej, ustalając ją w kwocie 10-krotnie niższej, tj. około 1,2 mln zł.
Od tego orzeczenia Prezes UOKiK złożył skargę kasacyjną, wskazując w niej, iż sąd, orzekając o obniżeniu kary, opierał się na – zdaniem organu – nieaktualnych, bo wydanych jeszcze w 2013 r. wytycznych Prezesa UOKiK określających zasady nakładania przez urząd kar pieniężnych na przedsiębiorców naruszających interesy konsumentów. Zdaniem UOKiK obecnie wytyczne te nie mają już mocy obowiązującej, także dlatego, że art. 32 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nakazujący m.in. publikację komunikatów, ogłoszeń, wyjaśnienia i interpretacji mających istotne znaczenie dla stosowania przepisów w sprawach objętych zakresem działania Prezesa UOKiK, został uchylony jeszcze w 2015 r.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
SN skargę kasacyjną Prezesa UOKiK oddalił. W uzasadnieniu wskazał, że zasady wykładni przepisów ustawy wydane przez Prezesa UOKiK wiążą go jako organ władzy publicznej. To, że – jak ustalono w procesie – zostały one po pewnym czasie usunięte z oficjalnych publikatorów, także internetowych, takich jak Biuletyn Informacji Publicznej, nie jest równoznaczne z utratą ich mocy obowiązującej jako wyjaśnień organu władzy publicznej co do stosowania przepisów. Byłoby to sprzecznie z zasadą pewności prawa. Co do kwestii wysokości kary, SN stwierdził, że nie można jej uznać za zbyt niską. Ustalenie jej wysokości w odniesieniu do zysku uzyskanego w wyniku sprzedaży wyrobów objętych decyzją, a nie od wielkości obrotu spółki, było prawidłowe i zgodne z przepisami ustawy, a wyjaśnienia Prezesa UOKiK zostały tu zastosowane jedynie pomocniczo (wyrok SN z 20.11.2024 r.; II NSKP 67/23).
Wnioski z orzeczenia
Zgodnie z nieobowiązującym dziś art. 32 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w Dzienniku Urzędowym Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów mogły być w całości lub w części publikowane informacje, komunikaty, ogłoszenia, wyjaśnienia i interpretacje mające istotne znaczenie dla stosowania przepisów w sprawach objętych zakresem działania Prezesa UOKiK. Przepis ten obowiązywał do stycznia 2015 r. Obecnie nie ma więc podstaw do publikacji tego typu interpretacji i wyjaśnień, ale nie oznacza to, że interpretacje czy wytyczne Prezesa UOKiK nie mają żadnego znaczenia prawnego, zwłaszcza te, które zostały wydane w celu wykładni nadal obowiązujących przepisów. Mogą one być zatem pomocniczo stosowane, jako swego rodzaju opinie czy komentarze urzędu, również przez sądy – o ile nie zostały wcześniej wyraźnie uchylone lub unieważnione przez Prezesa UOKiK. Tym samym te wyjaśnienia, które były opublikowane, a dotyczyły wymiaru kar pieniężnych dla przedsiębiorców naruszających ustawę (kary te mogą być nadal nakładane), mogą być stosowane nadal, o ile nie są sprzeczne z ustawą. Również organ może je stosować. Zaś ich oceny ostatecznie dokonać może sąd ochrony konkurencji i konsumentów.
