Świadczenie usług na rzecz obecnego (lub byłego) pracodawcy nie ma znaczenia dla zasad rozliczania składek z tytułu działalności nieewidencjonowanej. Problem leży jednak gdzie indziej.
Działalność nierejestrowana miała być z założenia rozwiązaniem dającym możliwość prowadzenia działalności zarobkowej w małym rozmiarze bez zbędnych formalność. Prawie się to udało (prawie, to jednak różnica). O ile bowiem od strony podatku dochodowego od osób fizycznych sprawa jest oczywista (przychody z działalności nierejestrowanej są zaliczane do innych źródeł, a podatnik rozlicza je sam na koniec roku), to w zakresie ZUS jest problem. Przepisy ubezpieczeniowe nie zawierają zapisów bezpośrednio odnoszących się do działalności nieewidencjonowanej.
Tym samym „oczywistym jest”, że działalność ta nie powinna generować obowiązku opłacania składek ZUS. Według stanowiska prawodawcy i do niedawna ZUS – stosuje się jednak w tym przypadku przepisy o zleceniu. To zaś oznacza, że nabywca usługi ma status płatnika i obowiązek rozliczania składek. Takie podejście do tematu oznacza nierówne traktowanie obywateli. Jeżeli bowiem w ramach działalności nierejestrowanej sprzedawane byłyby towary – czynność nie podlegałaby składkom ZUS. Jeżeli zaś sprzedawane są usługi – składki należałoby płacić na zasadach właściwych dla zlecenia, co może i można wyprowadzić z językowego brzemienia przepisów ubezpieczeniowych, ale sprzeczne jest z ideą omawianej działalności. To zaś oznacza konieczność zgłoszenia do ZUS i rozliczania składek przez usługobiorcę (nie tylko zdrowotnych, ale też społecznych).
Co ciekawe, w podręczniku dla szkół średnich (Lekcje z ZUS. Materiały dla ucznia., opracowanie merytoryczne: ZUS, 2024) na slajdzie 9 z lekcji 4 czytamy, że działalność nieewidencjonowana nie podlega ZUS, co jest niezgodne z dotychczasowym podejściem tej instytucji. Również na stronie ZUS można znaleźć zapisy mówiące, że działalność nieewidencjonowana nie podlega składkom, podczas gdy na stronie rządowej wciąż znajduje się zapis mówiący, że przy sprzedaży towarów składek się nie płaci, ale przy sprzedaży usług już tak.
W efekcie zakładając, że działalność nieewidencjonowana nie podlega składkom (zgodne z obecną nieśmiałą publicystyką ZUS), świadczenie usług na rzecz obecnego (lub byłego) pracodawcy jest bez znaczenia.
