Dopuszczalność wykonania przez pracodawcę badania na obecność środków odurzających w organizmie

Zgodnie z art. 22^1c § 10 Kodeksu pracy, kontrola stanu trzeźwości może być przeprowadzana przez pracodawcę w sposób ustalony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Regulacje te powinny obejmować wprowadzenie kontroli trzeźwości grup lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania takiej kontroli, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania. O wprowadzeniu takiej kontroli pracodawca jest zobligowany poinformować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż na 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. W przypadku zatrudnienia pracownika objętego kontrolą trzeźwości, pracodawca powinien przekazać mu przed dopuszczeniem do pracy informacje dotyczące zasad przeprowadzania takich kontroli w postaci papierowej lub elektronicznej.

Ponadto, zgodnie z art. 22^1e Kodeksu pracy, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu.

Szczegółowe zasady przeprowadzania badania stanu trzeźwości ustala pracodawca, przy czym powinny być one spójne z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16.2.2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. z 2023 r. poz. 317: dalej: BadAlkPracR).

Powyższe rozporządzenie przewiduje dopuszczalność wykonania badania na obecność w organizmie środków odurzających za pomocą testów paskowych (pobrania próbek śliny) jedynie dla opioidów (§ 12 BadAlkPracR). W przypadku pozostałych substancji działających podobnie do alkoholu (amfetaminy i jej analogów, kokainy, kannabinoidów czy benzodiazepin) wiarygodnym badaniem będą odpowiednio badania krwi i moczu. Tym samym, nawet jeśli pracodawca za zgodą pracownika przeprowadzi takie badania za pomocą testów paskowych, to nie będą one stanowiły wiarygodnego materiału dowodowego. W takim przypadku badania będzie trzeba powtórzyć zgodnie z wytycznymi określonymi w rozporządzeniu.

Szczegółowe zasady przeprowadzania takich badań powinien ustalić pracodawca i poinformować o nich pracowników.

W przypadku stwierdzenia występowania w organizmie pracownika takich substancji pracodawca powinien odsunąć go od pracy zgodnie z art. 22^1f § 1 Kodeksu pracy, a także może rozwiązać z nim stosunek pracy w trybie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.