Rolnik lub domownik podlegający ubezpieczeniu w KRUS może prowadzić jednocześnie działalność gospodarczą nie tracąc ubezpieczenia w KRUS. Warunkiem jest to, by podejmując działalność był ubezpieczony w KRUS w pełnym zakresie nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata oraz jednocześnie:
1) złożył w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
2) nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym
3) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty granicznej.
Rolnik lub domownik składa w KRUS zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona kwota graniczna podatku dochodowego w terminie:
- 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
- corocznie do 31 maja każdego roku podatkowego.
Z uwagi na fakt, że w 2025 r. 31 maja przypada w sobotę, to zgodnie z zasadą, że koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, to termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą, dlatego w 2025 r. termin na złożenie oświadczenia upływa 2 czerwca. Natomiast kwota graniczna dla 2024 r. wynosi 4358 zł (obwieszczenie MRiRW z 30.4.2024 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej; M.P. z 2024 r. poz. 337).
Obowiązku złożenia tego oświadczenia albo zaświadczenia nie ma osoba, która w poprzednim roku kalendarzowym nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej oraz nie współpracowała przy jej prowadzeniu.
Niezłożenie oświadczenia lub niezachowanie terminu obłożone jest dotkliwą sankcją. Jeśli rolnik lub domownik spóźni się ze złożeniem oświadczenia lub przekroczy kwotę graniczną i nadal będzie prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracować przy prowadzeniu takiej działalności, to zostanie wyłączony z ubezpieczenia w KRUS i podlegać będzie ubezpieczeniu w ZUS. Nie nastąpi to, wówczas gdy zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem terminu na złożenie tego zaświadczenia albo oświadczenia. Termin może zostać przywrócony na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli ten rolnik lub domownik udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.
