Dług celny a zobowiązanie podatkowe

Opis stanu faktycznego

Skarżący dokonał zgłoszenia celnego w zakresie dopuszczenia do obrotu towaru z Chin, w zakupie którego pośredniczył podmiot z Cypru. Towar objęty zgłoszeniami celnymi został zwolniony do deklarowanej procedury, bez rewizji celnej i bez weryfikacji zgłoszenia celnego. Naczelnik Urzędu Celnego w K. przeprowadził w siedzibie firmy Skarżącego kontrolę w zakresie prawidłowości obrotu towarowego z krajami trzecimi w zakresie wartości celnej importowanych towarów, w związku z poleceniem Prokuratury Okręgowej w K. Poczynione w toku tej kontroli ustalenia stanowiły podstawę do wszczęcia z urzędu postępowania celnego zmierzającego do weryfikacji zgłoszenia celnego, a następnie do wydania w dniu 13.1.2016 r. decyzji, w których wskutek zmiany wartości celnej towaru organ I instancji określił kwoty długu celnego, podlegające retrospektywnemu zaksięgowaniu oraz powiadomił o retrospektywnym zaksięgowaniu tych kwot. Od powyższych decyzji Skarżący nie złożył odwołania. Równolegle do postępowań celnych wszczęte zostały postępowania podatkowe, które zakończyły się wydaniem decyzji z 31.8.2016 r. określających podatek od towarów i usług.

Skarżący odwołał się od tych decyzji. Decyzjami z 8.11.2016 r. Dyrektor utrzymał w mocy decyzje organu I instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej R. w J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 16.3.2017 r. (III SA/Kr 61/17, Legalis), w sprawie ze skargi R. w J. na decyzje Dyrektora Izby Celnej w Krakowie z 8.11.2016 r. Nr (…), nr (…), nr (…) w przedmiocie określenia kwoty podatku od towarów i usług z tytułu importu oddalił skargę kasacyjną.

Z uzasadnienia Sądu

Pierwszy z zarzutów, szeroko opisywany w skardze kasacyjnej, dotyczył przedawnienia terminu na powiadomienie dłużnika o kwocie należności celnych, co w efekcie doprowadziło do przedawnienia należności celnych oraz zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług. Uzasadniając powyższe, skarżąca podnosiła, że nieprawidłowo przyjęto, że dług celny powstał na skutek czynu skutkującego, w chwili jego popełnienia, wszczęciem postępowania karnego.

Odpowiadając na ten zarzut, Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że kwestia przedawnienia należności celnych wykracza poza granice rozpoznawanej sprawy. Należy przypomnieć, że Sąd I rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Zarzuty dotyczące przedawnienia długu celnego nie mogą być stawiane w skardze kasacyjnej dotyczącej prawidłowości określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług.

Co prawda, zgodnie z ww. art. 221 ust. 4 Wspólnotowego Kodeksu Celnego organy celne były zobowiązane do stwierdzenia, czy istnieje związek pomiędzy powstaniem długu celnego a popełnieniem czynu podlegającego postępowaniu karnemu, jednakże ustalenia takie mogły być czynione wyłącznie na użytek postępowania zmierzającego do ustalenia należności celnych a nie podatkowych.

W związku z powyższym zarzut skargi kasacyjnej dotyczący przedawnienia należności celnych nie mógł być uwzględniony. (…)

Niewątpliwie w niniejszej sprawie zdarzeniem powodującym powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług było powstanie długu celnego, w związku ze zmianą wartości celnej towarów objętych procedurą importu towarów (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.; dalej jako VATU11). Powstanie tego długu stwierdzone zostało w decyzjach Naczelnika Urzędu Celnego w K. z 13.1.2016 r., w których w konsekwencji zmiany wartości celnej towaru organ określił kwotę długu celnego, podlegającą retrospektywnemu zaksięgowaniu oraz powiadomił o retrospektywnym zaksięgowaniu tych kwot. Od powyższych decyzji Skarżący nie złożył odwołania. W takiej sytuacji nie ma podstaw do kwestionowania okoliczności dotyczących powstania długu celnego, czy jego wysokości. W orzecznictwie podnosi się bowiem, że w przypadku, gdy dług celny został określony ostateczną decyzją organu celnego i decyzja ta nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego, wynikające z niej ustalenia dotyczące wartości niezbędnych do ustalenia podstawy opodatkowania, takie jak: wartość celna towaru, klasyfikacja taryfowa czy cło, nie mogą być weryfikowane w postępowaniu podatkowym dla potrzeb prawidłowego określenia należnych podatków z tytułu importu towarów.

Ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy. Są one wprawdzie ze sobą powiązane i do 19.8.2016 r. mogły być objęte jedną decyzją (art. 33 ust. 2 VATU11), niemniej każda z nich ma inny przedmiot, oparta jest na innej podstawie prawnej. Decyzja w sprawie należności celnych ma dla organów podatkowych charakter przesądzający zarówno w zakresie strony podmiotowej (adresatów obowiązku podatkowego), jak i przedmiotowej opodatkowania VAT z tytułu importu (wartości celnej, cła). Do czasu, gdy decyzja organu celnego nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego, wynikające z niej okoliczności, istotne dla wymiaru zobowiązania podatkowego w VAT, nie mogą być kwestionowane przed organami podatkowymi. Z powyższego wywieść więc należy, że prawny byt decyzji podatkowej uzasadniony jest o tyle, o ile w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja w sprawie należności celnych, której ustalenia mają wpływ na wymiar podatku od towarów i usług. Jest to konsekwencją zdeterminowania rozstrzygnięcia podatkowego pierwotnie wydanym rozstrzygnięciem w przedmiocie długu celnego.

Dlatego należy przyznać rację Sądowi I instancji, który ocenił, że skoro okoliczność powstania stanu faktycznego determinującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług wynika z decyzji organu, która jest ostateczna, to nie mogą mieć znaczenia zarzuty naruszenia przepisów postępowania sformułowane w skardze (jak również obecnie w skardze kasacyjnej) w sytuacji, gdy postępowanie dowodowe co do zasady w sprawie niniejszej ogranicza się do ustaleń czy doszło do powstania długu celnego, a okoliczność ta wynika z powołanych decyzji administracyjnych.

Z tego względu zarzuty, takie jak sformułowane w rozpatrywanej skardze kasacyjnej, a więc odnoszące się do rozstrzygnięć w sprawach celnych, nie dotyczą w istocie niniejszej sprawy o charakterze podatkowym.

W efekcie, za niezasadne Naczelny Sąd Administracyjny uznał zarzuty skargi kasacyjnej bardzo obszernie przedstawione w pkt 1 i 2 petitum, zarówno w sferze naruszenia prawa materialnego jak i procesowego. Wskazać przy tym należy, że zarzuty opisane w pkt 1 lit. a – e w istocie nie odnoszą się do treści rozstrzygnięcia objętego zaskarżonym wyrokiem (dotyczącym podatku VAT), lecz do rozstrzygnięcia w zakresie długu celnego. Wyjątkiem są art. 29 ust. 13, art. 41 ust. 1 oraz art. 146a VATU11. Sformułowanie uzasadnienia w zakresie zarzutu naruszenia tych przepisów wskazywało na zarzut wadliwości ich zastosowania. Zarzuty podważające zastosowanie przepisów prawa materialnego pozostają z kolei w związku z ustaleniami faktycznymi, które w sprawie w zasadniczym dla rozstrzygnięcia zakresie, dokonane zostały w postępowaniu w przedmiocie określenia wysokości długu celnego.

Reasumując, w kontekście powyższego Naczelny Sąd Administracyjny za niezasadne ocenił także zarzuty naruszenia prawa procesowego, albowiem sformułowanie i uzasadnienie tych zarzutów wskazuje, że odnoszą się one do kwestii, które ustalane były w postępowaniu dotyczącym długu celnego, głównie stanowiły polemikę z ustaleniami faktycznymi organów celnych.