Czynny żal w zakresie podatku od nieruchomości powinien zostać złożony do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości. Kserokopię pisma można dołączyć do składanej informacji IN-1. Organ może, ale nie musi, przyjąć czynnego żalu – jest to kwestia uznaniowa. Z uwagi na fakt, że zapłata podatku nie jest możliwa przed otrzymaniem decyzji ustalającej podatek w przypadku informacji IN-1, podatnik może ten fakt podkreślić w piśmie (z prośbą o jak najszybsze wydanie decyzji, by mógł uregulować zaległość). Organ nie uzna czynnego żalu, jeśli zostanie on złożony bezskutecznie, tzn. jeśli będzie spełniona jedna z przesłanek wymienionych w art. 16 § 5 lub § 6 Kodeksu karnego skarbowego (dalej: KKS).
Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wskazują, że osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku (w szczególności zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części).
Niezłożenie w terminie informacji podatkowej jako przestępstwo skarbowe zostało uregulowane w art. 80 KKS, zgodnie z którym osoba niedopełniająca tej czynności podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych. Przepisy kodeksu karnego skarbowego przewidują również instytucję czynnego żalu (art. 16 KKS). Polega ona na tym, że nie podlega karze za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.
Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że nie podlega karze (m.in. grzywny) podatnik, który złoży do odpowiedniego organu czynny żal, oraz w terminie wskazanym przez organ uiści należność publicznoprawną. Oznacza to, że w przypadku braku złożenia informacji IN-1 jest możliwe złożenie czynnego żalu, i w terminie wskazanym w decyzji konieczne jest uiszczenie należności wraz z odsetkami za opóźnienie. Wówczas podatnik uniknie dodatkowo kary grzywny. Co istotne, czynny żal powinien być złożony przed tym, jak organ ścigania będzie miał wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub przed rozpoczęciem czynności służbowych w ramach czynności sprawdzających lub kontroli skarbowej. Po rozpoczęciu przez organ takich czynności złożenie czynnego żalu będzie bezskuteczne.
Czynny żal składa się organowi powołanemu do ścigania. Do takich organów należą m.in. naczelnicy urzędów skarbowych lub celno–skarbowych, Szef KAS czy Policja. Wśród nich nie został wymieniony burmistrz, wójt lub prezydent miasta. Oznacza to, że czynny żal powinien zostać złożony do naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku podatku od nieruchomości mowa o naczelniku urzędu właściwego według miejsca położenia nieruchomości, dlatego jeśli nieruchomości są położone na terenie właściwości różnych urzędów skarbowych, wówczas konieczne jest złożenie pism do każdego z nich. Podatnik może wraz z informacją IN-1 złożyć w urzędzie miasta kopię czynnego żalu z potwierdzeniem jego złożenia.
Przepisy art. 16 § 5 oraz § 6 KKS wskazują sytuacje, w których złożenie czynnego żalu organ uznaje za bezskuteczne. Jest tak w sytuacjach, gdy zostało ono złożone:
1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dotyczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Ponadto instytucja czynnego żalu nie będzie miała zastosowania wobec podatnika, który:
1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,
2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,
3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował – chyba, że czynny żal złoży ze wszystkimi członkami grupy lub związku,
4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.
Powyższe sytuacje powodują, że organ nie uzna czynnego żalu. Jednocześnie w praktyce zdarzają się jednostkowe sytuacje, kiedy pomimo braku spełnienia powyższych przesłanek organ nie przyjmował od podatnika czynnego żalu. Odmowa spowodowana była brakiem odpowiedniego uzasadnienia. Jest to oczywiście błędne postępowanie organu, bowiem odpowiednie uzasadnienie nie jest warunkiem skutecznego skorzystania z tej instytucji. W postępowaniach sądowych sprawy były zawsze rozstrzygane na korzyść podatników.
