Ochrona danych osobowych wspólników w nazwie spółki jawnej
Tak, dane zawarte w nazwie (firmie) spółki jawnej, obejmujące nazwiska wspólników, w połączeniu z informacjami dotyczącymi zadłużenia tej spółki, powinny być traktowane jako dane osobowe, podlegające ochronie na gruncie RODO. Udostępnienie przez administratora korespondencji dotyczącej zadłużenia spółki podmiotowi nieuprawnionemu stanowi naruszenie ochrony danych osobowych, ponieważ pozwala na powiązanie konkretnej osoby fizycznej (wspólnika) z informacją o jej sytuacji ekonomicznej (zadłużenie spółki, za które wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem).
Zgodnie z art. 4 pkt 1 RODO „dane osobowe” oznaczają wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. Możliwość identyfikacji istnieje wtedy, gdy daną osobę można zidentyfikować bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności na podstawie identyfikatorów, takich jak imię i nazwisko. Kluczową przesłanką dla uznania danej informacji za daną osobową jest zatem możliwość jej powiązania z konkretną osobą fizyczną.
W kontekście spółki jawnej art. 24 § 1 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że firma spółki powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Oznacza to, że nazwisko wspólnika jest obligatoryjnym elementem firmy spółki. Już samo nazwisko, jako informacja umożliwiająca identyfikację osoby fizycznej, stanowi daną osobową.
Przetwarzanie tych danych staje się jeszcze bardziej wrażliwe, gdy nazwa spółki jawnej jest łączona z innymi informacjami, takimi jak dane o zadłużeniu. W opisanym stanie faktycznym udostępniono korespondencję dotyczącą zadłużenia spółki. Z uwagi na charakter prawny spółki jawnej, w której wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia, całym swoim majątkiem (subsydiarnie wobec spółki), informacja o zadłużeniu spółki jest jednocześnie informacją o sytuacji majątkowej jej wspólników. Ujawnienie takich danych osobie nieuprawnionej prowadzi do zidentyfikowania nie tylko przedsiębiorcy, ale również konkretnej osoby fizycznej (wspólnika) i przypisania jej informacji o charakterze finansowym.
Należy również odróżnić sytuację wspólnika spółki jawnej od osób pełniących funkcje publiczne. Osoba fizyczna działająca jako piastun organu administrującego nie może w tym zakresie korzystać z ochrony przewidzianej w RODO. Wspólnik spółki jawnej, prowadząc działalność gospodarczą, nie pełni jednak funkcji publicznej, a jego dane, w tym te dotyczące sytuacji finansowej, podlegają ochronie jako sfera jego prywatności. Ujawnienie informacji o zadłużeniu spółki, której firma zawiera nazwisko wspólnika, jest zatem bezpośrednim ujawnieniem danych osobowych dotyczących tego wspólnika, wyrok NSA z 20.5.2025 r. (III OSK 622/22, Legalis).
Podsumowując, udostępnienie korespondencji dotyczącej zadłużenia spółki jawnej, której nazwa zawiera nazwisko wspólnika, podmiotowi nieuprawnionemu stanowi naruszenie zasad ochrony danych osobowych określonych w RODO. Administrator danych, dopuszczając do takiego ujawnienia, naruszył swoje obowiązki w zakresie zabezpieczenia danych i ich przetwarzania wyłącznie w legalnych celach oraz na podstawie odpowiednich przesłanek prawnych.
Obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości w przypadku wydzielenia ZCP
Deklarację podatkową za 2026 r. powinna złożyć spółka dzielona, która następnie dokona korekty złożonej deklaracji (po podziale spółki). Podatek od nieruchomości za styczeń zobowiązana jest zapłacić spółka dzielona, natomiast od lutego już spółka, w skład której wejdzie zorganizowana część przedsiębiorstwa (spółka powstała po podziale).
Podatnikiem podatku od nieruchomości jest właściciel nieruchomości (art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych; dalej: PodLokU), a obowiązek podatkowy powstaje pierwszego dnia miesiąca (art. 6 PodLokU). Przytoczone zapisy ustawy wskazują, że w styczniu podatnikiem podatku, w zakresie nieruchomości przekazanej w wyniku podziału spółki do zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jest spółka dzielona (spółka funkcjonująca przed podziałem). Ta spółka powinna złożyć deklarację od podatku od nieruchomości oraz opłacić pierwszą ratę podatku, tj. za styczeń.
Zmiana właściciela nieruchomości nastąpiła w styczniu, co oznacza, że od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie obowiązku podatkowego, tj. od lutego, podatnikiem podatku w stosunku do nieruchomości przekazanej wraz ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa będzie spółka powstała w wyniku podziału. Tym samym, ta spółka, do której włączono zorganizowaną część przedsiębiorstwa, powinna opłacić podatek za luty oraz za kolejne miesiące.
Jednocześnie, spółka dzielona powinna złożyć korektę deklaracji w terminie 14 dni od zaistnienia okoliczności wydzielenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, co będzie skutkowało obniżeniem jej podatku. Z racji daty planowanego podziału (2 stycznia) wymogi czasowe składania korekty, a najpierw złożenia deklaracji rocznej będą wyjątkowe: deklaracja roczna powinna zostać złożona do 31 stycznia, podczas gdy korektę tej deklaracji należy złożyć do 16 stycznia. Z tego powodu, zasadnym wydaje się złożenie deklaracji podatkowej przed korektą, a więc przyspieszenie złożenia deklaracji przez spółkę dzieloną, co jest dopuszczone prawem.
Również spółka powstała po podziale, w której funkcjonuje ZCP, zobowiązana jest do złożenia deklaracji, w terminie 14 dni od zaistnienia zdarzenia uzasadniającego powstanie obowiązku podatkowego.
Zmiana zasad partycypacji wspólników w zyskach i stratach spółki cywilnej
Wspólnicy spółki cywilnej mogą zmienić proporcję udziału w zyskach i stratach (w analizowanym przypadku 70:30) na podstawie aneksu do umowy spółki, zachowując tym samym tytuł prawny do wniesionego wkładu do spółki.
Zgodnie z art. 867 § 1 ustawy Kodeks cywilny (dalej: KC): „Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach”.
W zakresie zmiany udziałów w zyskach i stratach przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają ograniczeń, zatem wspólnicy spółki w trakcie trwania spółki mogą zmieniać ich proporcję. Przepisy kodeksu cywilnego nie nakładają obowiązku zmiany umowy spółki – wystarczy sam aneks.
Jeśli chodzi o wniesione wkłady w postaci środków trwałych, to zmiana udziałów w zyskach i stratach nie powoduje zmiany proporcji praw własności do wniesionego wkładu – wspólnicy nie mają udziałów procentowych w poszczególnych składnikach majątku, dopóki spółka trwa – majątek należy do nich wspólnie, bez podziału i bez możliwości rozporządzania „swoim udziałem”.
Zgodnie z art. 875 § 2 KC: „Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki”.
Jak wskazuje art. 871 § 1 KC: „Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika”.
Zatem w przypadku zakończenia współpracy przez wspólników spółki (po zapłaceniu ewentualnych długów), wspólnicy otrzymają środki trwałe i inne składniki majątku, które wnieśli do spółki.
Ujęcie zlikwidowanych środków trwałych w JPK_ST_KR
Jeśli wykreślenie środka trwałego miało miejsce przed wejściem w życie obowiązku raportowania dla danej spółki, to nie podlega ono raportowaniu w zakresie JPK.
W § 2 rozporządzenia w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: DaneUzupKsiągRachR) wskazano, że: „Danymi dodatkowymi, o które należy uzupełnić księgi, są miedzy innymi dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zwanej dalej „ewidencją”:
a) w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej – numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e–Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi,
b) numer dowodu, na podstawie którego przyjęto do używania środek trwały lub wartość niematerialną i prawną,
c) rodzaj dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji,
d) datę nabycia, wytworzenia, przyjęcia do używania lub wykreślenia z ewidencji,
e) numer inwentarzowy nadawany przez jednostkę”.
Zgodnie z § 4 DaneUzupKsiągRachR: „Księgi mogą nie być uzupełniane o dodatkowe dane, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 4, dotyczące danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej wprowadzonych do ewidencji przed dniem 1 stycznia 2025 r.”.
Zasady tej nie stosuje się w odniesieniu do dodatkowych danych, o których mowa w:
1) § 2 ust. 1 pkt 4 lit. a DaneUzupKsiągRachR, czyli faktur stanowiących dowód księgowy zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,
2) § 2 ust. 1 pkt 4 lit. d DaneUzupKsiągRachR w zakresie daty wykreślenia z ewidencji.
Oznacza to, iż powinna być w ewidencji informacja o numerze i dacie dowodu będącego podstawą wykreślenia.
W przepisach przewidziano zwolnienie z obowiązku przesyłania właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego za pomocą środków komunikacji elektronicznej danych z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych m.in. podatników innych, niż określeni w art. 9 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – za rok podatkowy, który rozpoczyna się po 31.12.2024 r., a przed 1.1.2026 r.
Karty lunchowe dla pracowników
Jeżeli pracodawca będzie przekazywał pracownikom karty lunchowe z określonym limitem środków miesięcznie, uprawniające do nabywania gotowych posiłków, takie świadczenie jest zwolnione ze składek na ZUS. Natomiast jeśli „refundowanie” oznacza, że pracodawca wypłaca pieniądze, to te kwoty stanowią świadczenie pieniężne, które podlega oskładkowaniu oraz opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Zwolniona ze składek jest wartość posiłków finansowanych przez pracodawcę, które są udostępniane pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu pieniężnego, a także wartość bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych, uprawniających do nabycia wyłącznie posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 450 zł.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, że z podstawy wymiaru składek wyłączone są wartości:
1) gotowych posiłków i przetworzonych produktów spożywczych, nadających się do bezpośredniego spożycia,
2) kuponów, talonów i bonów żywieniowych uprawniających do nabycia wyłącznie posiłku lub przetworzonych produktów spożywczych w placówkach gastronomicznych (restauracje, bary, stołówki itp.), które nie mogą być wymieniane na gotówkę (nie można wypłacać pieniędzy w bankomacie czy banku).
Warunkiem zwolnienia jest również spożywanie posiłków w naturze, bez możliwości zamiany na pieniądze.
Ponadto, aby zwolnienie miało zastosowanie, pracodawca, który wydaje pracownikom karty przedpłacone (lunchowe), powinien też wypracować jakiś skuteczny mechanizm kontroli korzystania z tych kart, aby nie służyły one do nabywania również innych niż posiłki produktów czy usług. Ubezpieczony oraz płatnik składek muszą dysponować dowodami wskazującymi na wykorzystanie środków zgodnie z brzmieniem przepisu. Może to być np. zobowiązanie pracownika do gromadzenia, ewidencjonowania paragonów potwierdzających dokonywanie zakupów zgodnie z przeznaczeniem.
Jeżeli natomiast pracodawca nie będzie sam wydawał pracownikom kart lunchowych, lecz będzie jedynie wypłacał (zwracał koszty) środki z tytułu posiłków (artykułów spożywczych), a więc nie będą spełnione wszystkie omówione wyżej warunki zwolnienia, to takie świadczenie będzie w pełni oskładkowane.
Świadczenie w postaci posiłków traktowane jest jako przychód ze stosunku pracy i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, z wyłączeniem posiłków profilaktycznych przysługujących pracownikom na podstawie przepisów BHP, które są zwolnione zarówno ze składek ZUS, jak i podatku.
Posiłki przekazywane pracownikom jako benefit dodatkowy mają charakter dobrowolny – pracownik nie ma obowiązku korzystania z takiego świadczenia. Mogą z niego korzystać tylko chętni, np. po wpisaniu się na listę przygotowaną przez pracodawcę, i w każdej chwili mogą z niego zrezygnować.
Wartość świadczenia stanowi przychód ze stosunku pracy, ale pracodawca nie musi zastępować świadczenia pieniężnym ekwiwalentem dla osób, które z niego nie skorzystają.
Jak już wspomniano, tzw. benefity czyli świadczenia pozapłacowe są świadczeniami fakultatywnymi, a nie obowiązkowymi. Przykładami benefitów, poza kartami lunchowymi, są pakiety medyczne, polisy na ubezpieczenie na życie, czy karty Multisport. Są to świadczenia niepieniężne, ponoszone przez pracodawców w celu motywacyjnym.
Stawki ryczałtu po nowelizacji
Zgodnie z aktualnymi założeniami ustawodawcy podwyższenie stawki ryczałtu do 17% ma obejmować tylko wykonywanie (większości) usług przez podatników opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym, na rzecz podmiotów powiązanych w razie świadczenia tych usług w ramach działalności gospodarczej. Przychody z najmu prywatnego nieruchomości na rzecz podmiotu powiązanego mają pozostać nadal opodatkowane stawkami ryczałtu w wysokości 8,5% i 12,5%. W sytuacji, gdy osoba fizyczna wynajmująca lokal na rzecz spółki powiązanej z nią ujmuje przychody z tego najmu jako przychody z działalności gospodarczej, od 1.1.2026 r. zobowiązana będzie do uiszczenia podatku według stawki 17%. Natomiast w przypadku kwalifikowania tych przychodów do przychodów z najmu prywatnego, będą one nadal opodatkowane według stawek w wysokości 8,5% oraz 12,5% kwoty przychodów.
Jak wynika z przepisów ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (projekt z 16.9.2025 r., UD116), przepis art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: RyczałtU) otrzymuje brzmienie, zgodnie z którym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 17% przychodów:
„a) osiąganych w zakresie wolnych zawodów,
b) z tytułu świadczenia usług, o których mowa w pkt 2–3, pkt 4 lit. d) w zakresie obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych oraz lit. e), pkt 5–7, jeżeli usługi świadczone są na rzecz podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym z podatnikiem, przy czym:
– w takim przypadku pkt 2–3, pkt 4 lit. d) w zakresie obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych oraz lit. e) oraz pkt 5–7 nie stosuje się,
– wielkość udziałów i praw, o których mowa w art. 23m ust. 2 pkt 1 lit. a)–c) ustawy o podatku dochodowym, wynosi co najmniej 5%”.
Obecnie na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. a RyczałtU stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla przychodów z najmu prywatnego wynosi 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł. Z kolei w oparciu o art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. d RyczałtU stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla przychodów ze świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU 68.20.1), wykonywanych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie działalności usługowej według PKWiU, opodatkowana jest również stawką 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł.
Wyższa stawka podatku w wysokości 17% nie obejmie zatem podatników wynajmujących spółkom (podmiotom powiązanym) nieruchomości w ramach najmu prywatnego. Przepis art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. b RyczałtU – w nowym brzmieniu – pomija w swoim katalogu art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. a RyczałtU (tj. przychody ze źródła przychodów „Najem prywatny”), precyzyjnie wskazując, które usługi z art. 12 ust. 1 pkt 4 RyczałtU mają być objęte nową stawką (tylko te z lit. d i e), co oznacza, że pozostałe usługi z tego punktu, w tym najem prywatny (lit. a), pozostają poza zakresem nowej regulacji.
Jeżeli projekt zmian w omawianym zakresie nie ulegnie zmianie, to od 1.1.2026 r. przychody z najmu prywatnego nieruchomości udostępnianej na rzecz podmiotu powiązanego będą nadal opodatkowane stawkami ryczałtu 8,5% i 12,5%. Nie jest jednak jest wykluczone, że ustawodawca ostatecznie zdecyduje się objąć także najem prywatny świadczony dla podmiotów powiązanych wyższą stawką ryczałtu. Mechanizm, w którym podmiot powiązany ze spółką wynajmuje spółce prywatną nieruchomość, korzystając z niższej stawki ryczałtu (8,5%/12,5%), podczas gdy spółka zalicza czynsz do kosztów uzyskania przychodów, jest w ocenie fiskusa jednym z przykładów nadużywania prawa przez podatników.
Zlecenie podczas studiów a staż pracy według nowych przepisów
Okres ten będzie podlegać wliczeniu do stażu pracy.
W oparciu o dodawany do Kodeksu pracy art. 3021 Kodeksu pracy nowelizacją (obecnie czeka na podpis Prezydenta), do okresu zatrudnienia wliczać się będzie kilka nowych okresów, m.in. okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą fizyczną prowadzącą działalność pozarolniczą, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe, w których ta osoba fizyczna podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Ustawodawca wskazał jednak także w art. 3021 § 3 Kodeksu pracy, że do okresu zatrudnienia wlicza się również te udokumentowane okresy, w których osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie odrębnych przepisów. Dotyczyć to zatem będzie m.in. okresu realizacji umowy zlecenia przez ucznia lub studenta do 26. roku życia.
Nowelizacja ma zacząć obowiązywać od 1.1.2026 r. w stosunku do pracodawców należących do sfery finansów publicznych. Pozostali pracodawcy zastosują te zmiany od pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej w Dzienniku Ustaw.
Biuro rachunkowe – obowiązki z zakresu AML oraz ochrony sygnalistów
Przedsiębiorca, którego podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego oraz podmiot prowadzący działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych podlegają pod przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i przepisy ustawy o ochronie sygnalistów.
W art. 2 ust. 1 pkt 15a i art. 2 ust. 1 pkt 17 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu ustawodawca wskazał, że instytucjami obowiązanymi w zakresie AML są przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, a także podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ustawodawca niestety nie wskazuje szczegółowo czynności, których prowadzenie wyłącza konieczność stosowania się do przepisów ustawowych. W takim przypadku należy uznać, że każda działalność mieszcząca się w wyżej wskazanym zakresie podlega pod przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Aby ocenić, czy w biurze rachunkowym należy wdrożyć przepisy ustawy o ochronie sygnalistów kluczowe jest określenie, czy biuro rachunkowe jest instytucją obowiązaną w rozumieniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Pozytywna odpowiedź na to pytanie oznacza równocześnie podleganie pod przepisy ustawy o ochronie sygnalistów. Oznacza to konieczność wdrożenia przepisów w biurze rachunkowym. Może wydawać się to działaniem nieadekwatnym (zwłaszcza, jeżeli podatnik świadczy usługi samodzielnie), co niestety nie zmienia zbyt wiele w zakresie konieczności dostosowania do obowiązujących przepisów. Podobnie jak w pierwszym przypadku, ustawodawca nie przewidział żadnych wyjątków w zakresie podlegania pod przepisy ustawy o ochronie sygnalistów.
Zatrudnienie męża w firmie żony a podstawa składek ZUS
W przedstawionym przypadku podstawą wymiaru składek z tytułu zatrudnienia męża przez żonę, prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, jest 60% przeciętnego wynagrodzenia, czyli taka sama jak w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą. Fakt zatrudnienia męża w oparciu o umowę o pracę i tak powoduje, że jest traktowany jako osoba współpracująca.
Składki ZUS nie są odprowadzane za męża lub żonę w takiej wysokości, jak za pracownika, tylko według podobnych zasad, jak u prowadzącego działalność. Nie zależą od wysokości wynagrodzenia. Podstawa ich naliczania nie może być niższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek
Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpraca przy jej prowadzeniu może stanowić jeden z kilku tytułów do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Zarówno osoba prowadząca działalność, jak i osoba współpracująca może równocześnie:
1) pozostawać w stosunku pracy,
2) wykonywać zlecenie,
3) prowadzić inną działalność,
4) bądź pełnić służbę.
Osoby prowadzące działalność i współpracujące z nimi, objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, podlegają również obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i obejmuje zainteresowanego na jego wniosek.
Jeżeli prowadzenie działalności lub współpraca przy niej nie stanowi jedynego tytułu do ubezpieczeń społecznych, osoba ta może podlegać ubezpieczeniom obowiązkowo lub dobrowolnie.
Osoba, dla której ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, ubezpieczeniu chorobowemu podlega dobrowolnie na zgłoszony wniosek.
Natomiast osoba, która z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności lub współpracy podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, w przypadku przystąpienia do tych ubezpieczeń, obejmowana jest również ubezpieczeniem wypadkowym. Osoba ta w ogóle nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, osobą współpracującą z prowadzącym pozarolniczą działalność jest: małżonek, dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione, rodzic, macocha, ojczym lub osoba przysposabiająca – o ile pozostaje z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu działalności.
Jeżeli te warunki są spełnione, pracownik (np. małżonek zatrudniony na umowę o pracę) dla celów ubezpieczeniowych traktowany jest jako osoba współpracująca.
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi – z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej.
Odliczenie VAT od faktur zakupowych wystawionych poza KSeF
Stan faktyczny
W analizowanej przez Dyrektora KIS sprawie spółka, która wystąpiła z wnioskiem o interpretację, wskazała, że jej działalność – również po 1.2.2026 r. – będzie wiązała się z koniecznością nabywania towarów i usług. W związku z tym otrzymuje od dostawców faktury dokumentujące dostawy, na których wykazane są kwoty VAT w złotych – tzw. faktury zakupowe.
Spółka zaznaczyła, że nie może wykluczyć sytuacji, w której niektóre faktury zakupowe – wbrew przepisom obowiązującym od 1.2.2026 r. – zostaną wystawione poza KSeF i dostarczone bez jego użycia.
W związku z tym spółka chciała ustalić, czy w przypadku wystawienia faktury zakupowej z VAT naliczonym poza KSeF, mimo obowiązku korzystania z systemu, nadal będzie jej przysługiwało prawo do odliczenia tego podatku.
Zdaniem spółki, w opisanym zdarzeniu przyszłym, prawo do odliczenia VAT naliczonego z takich faktur będzie jej przysługiwało, nawet jeśli zostaną wystawione poza KSeF.
Dodatkowo spółka podkreśliła, że towary i usługi wykazane na tych fakturach będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
Stanowisko DKIS
W wydanej interpretacji Dyrektor KIS przypomniał, że jedną z podstawowych zasad konstrukcji podatku od towarów i usług jest prawo podatnika do odliczenia podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług związanych z działalnością gospodarczą. Zasada neutralności VAT oznacza stosowanie podatku na wszystkich etapach obrotu gospodarczego, przy jednoczesnym prawie do potrącenia podatku z poprzedniego etapu.
Ograniczenia prawa do odliczenia mogą wynikać wyłącznie z wyraźnych regulacji ustawowych, ponieważ wpływają na neutralność podatku.
Analiza art. 88 ustawy o VAT prowadzi do wniosku, że przepis ten nie przewiduje wyłączenia prawa do odliczenia w przypadku, gdy faktura została wystawiona bez użycia KSeF, mimo obowiązku.
Celem faktury jest przede wszystkim dokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych – zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i jej uczestników. Dlatego o prawidłowości faktur powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe.
Mając to na uwadze, Dyrektor KIS wskazał, że na podstawie art. 86 ust. 1 lub art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, spółce przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych wystawionych poza KSeF, o ile dokumentują one nabycie towarów i usług wykorzystywanych do czynności opodatkowanych w ramach działalności gospodarczej.
Podsumowanie
Z treści interpretacji wynika, że podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur zakupowych wystawionych przez dostawców – również tych wystawionych poza KSeF, wbrew obowiązkowi – pod warunkiem spełnienia pozostałych przesłanek uprawniających do skorzystania z prawa do odliczenia.
