Zagraniczna faktura dotycząca usługi serwisowej a VAT

Z treści pytania wynika, że internetowa opłata serwisowa za zakup biletów jest świadczeniem odrębnym i niezależnym od samej usługi przewozu. Przedmiotowe świadczenie trzeba prawdopodobnie zaklasyfikować jako usługę podobną do pośrednictwa przy sprzedaży biletów autokarowych.

Skoro zakup usługi odbywa się od podatnika, który identyfikuje się niemieckim numerem podatkowym, należy rozstrzygnąć, czy w niniejszej sytuacji dochodzi po stronie polskiego nabywcy do importu usług.

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT z importem usług mamy do czynienia wówczas, gdy podatnikiem z tytułu wykonania transgranicznej usługi jest jej usługobiorca. Usługobiorca obejmuje wykonaną usługę podatkiem należnym na zasadach obowiązujących w państwie świadczenia usługi (tj. w państwie jej opodatkowania) w miejsce usługodawcy, pod warunkiem, że usługodawca nie posiada w naszym kraju siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, które uczestniczyłoby w przeprowadzeniu transakcji (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT). Wyjątek dotyczy usług związanych z nieruchomościami, jednakże tego rodzaju usługa nie jest przedmiotem zapytania.

Podstawą opodatkowania usług pośrednictwa przy sprzedaży towarów i usług w relacjach B2B jest kraj, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Tak wynika z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym podatnik ma obowiązek rozliczyć import usługi pośrednictwa w sprzedaży biletów autokarowych w ramach importu usług, o ile niemiecki podmiot nie zlokalizował w naszym kraju siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, które wykonało przedmiotową usługę. Nie ma przy tym znaczenia, czy zagraniczny podmiot zarejestrował się w Polsce do VAT, czy też nie.

Podstawą naliczenia podatku należnego dla nabytej usługi będzie – w myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT – kwota wynagrodzenia płaconego usługodawcy, tj. kwota brutto wynikająca z przyjętej faktury.

Jeśli niemiecki sprzedawca nie posiada w naszym kraju siedziby lub stałego miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, świadczącego bezpośrednio przedmiotową usługę (co trzeba będzie niestety ustalić), to polski nabywca nie jest zobowiązany do opodatkowania zakupu usługi w ramach importu usług. Podatek od świadczenia rozlicza we własnym zakresie usługodawca, nabywca zaś – na zasadach ogólnych – odlicza VAT z otrzymanej faktury.

Podpis kwalifikowany w prawie pracy

Prawo pracy wymaga w wielu przypadkach dokonania czegoś (złożenie oświadczenia woli lub wiedzy) na piśmie (np. zawarcie umowy o pracę, zmiany umowy, oświadczenia woli dotyczące zakończenia zatrudnienia – wypowiedzenie, porozumienie stron itp.). Nie w każdym przypadku niezachowanie formy pisemnej skutkuje nieważnością czy wadą prawą. Przykładowo, umowa o pracę zawarta inaczej niż pisemnie jest ważna, ale pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarczy wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarczy złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Podpis kwalifikowany przy oświadczeniach elektronicznych pojawić się musi wszędzie tam, gdzie przepisy wymagają formy pisemnej (w Kodeksie pracy wskazują „na piśmie”). Kodeks cywilny wprost w art. 78¹ Kodeksu cywilnego wskazuje tutaj na podpis kwalifikowany, a nie na jakikolwiek podpis elektroniczny.

Trudno tu mówić o wymienianiu wszystkich możliwych ustaleń (np. umowa o pracę), jednostronnych oświadczeń woli (np. wypowiedzenie zmieniające) albo oświadczeń wiedzy (np. świadectwo pracy), dla których wymagana jest forma pisemna. Wprost wskazuje na to ustawodawca w treści danej regulacji.

Odróżnić to należy jednak od używanych w prawie pracy określeń „w postaci papierowej lub elektronicznej” (m.in. różnego rodzaju wnioski pracowników). Postać w tym przypadku to nie forma cywilnoprawna. Postać elektroniczna to np. zwykły mail, sms, informacja w komunikatorze itp.

W prawie pacy nie wszystko sprowadza się do formy pisemnej. Wnioski urlopowe składane są według przyjętych wewnętrznie zasad, mogą być przekazywane elektronicznie bez konieczności potwierdzania ich podpisem kwalifikowanym. W żadnym miejscu regulacji dotyczących urlopów ustawodawca nie wskazał bowiem na formę do tego się odnoszącą. Już jednak wniosek o urlop bezpłatny może być złożony jedynie na piśmie albo elektronicznie z podpisem kwalifikowanym, gdyż w art. 174 Kodeksu pracy wprost wskazuje się na „pisemny wniosek pracownika”.

Phishing wspierany przez LLM – zagrożenia i odpowiedzi semantyczne w erze AI

Zdolność LLM do przetwarzania danych OSINT (np. z LinkedIn, GitHub) i generowania wiadomości zawierających terminologię branżową, znacząco podnosi skuteczność phishingu. Jak wykazano w raporcie IBM X-Force 2024, współczynnik kliknięć w wiadomości phishingowe wygenerowane przez GPT-4 wzrósł z 17% do 53%.

Tradycyjne filtry oparte na sygnaturach (np. Bayesian, OCR) okazują się nieskuteczne wobec treści generowanych przez LLM, które nie zawierają typowych błędów językowych, a ich personalizacja (np. imię adresata, konkretne projekty) dodatkowo utrudnia detekcję.

Nowoczesne bramy SEG (Secure Email Gateway) – np. Proofpoint GEN-AI, Microsoft Defender Copilot – korzystają z własnych modeli AI do analizy semantyki wiadomości, osiągając według Forrester Wave Q1/2025 91% skuteczności w rozróżnianiu wiadomości autentycznych i phishingowych.

W zakresie ochrony technicznej skuteczność przynoszą wdrożenia pełnego zestawu polityk SPF, DKIM oraz DMARC z wartością „p=reject”, które – według danych Cloudflare z 2024 roku – redukują spoofing domen nadawczych o 99%. Dodatkowe wsparcie w postaci standardu BIMI (Brand Indicators for Message Identification) poprawia rozpoznawalność legalnych nadawców przez użytkownika końcowego.

Ważnym elementem obrony staje się też podnoszenie świadomości – symulacje kampanii phishingowych generowane przez AI pozwalają na dynamiczne dostosowanie trudności wiadomości do poziomu kompetencji użytkownika. Według Gartnera (2024), tego typu personalizowane szkolenia zwiększają odsetek skutecznie raportowanych incydentów o 44%.

Wreszcie, nawet skutecznie wyłudzone dane dostępowe stają się bezużyteczne w środowiskach opartych o zasady Zero Trust oraz mechanizmy FIDO2 – czyli logowanie sprzętowe i kontekstowe polityki dostępu.

Ujęcie skutków rocznej korekty VAT w księgach rachunkowych

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VATU) w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Natomiast jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Reguła wynikająca z art. 91 VATU stanowi, iż po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego z uwzględnieniem proporcji obliczonej dla zakończonego roku podatkowego. Czas dokonywania tej korekty został wskazany w art. 91 ust. 2 VATU i wynosi:

1) w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, podatnik dokonuje korekty w ciągu 5 kolejnych lat,

2) w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów, korekty należy dokonać w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

Roczna korekta związana z środkami trwałymi i WNIP o wartości powyżej 15 000 zł dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

Co do zasady, skutki przedmiotowej korekty (w postaci przychodu lub kosztu) jednostka powinna ująć w księgach rachunkowych tego roku, którego korekta dotyczy. Taki sposób ujęcia korekty jest zgodny z zasadą memoriału (art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości; dalej: RachunkU), według której w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Ponadto, w myśl art. 7 ust. 2 RachunkU, w wyniku finansowym danego roku jednostka powinna uwzględnić również zdarzenia ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.

Tak więc w księgach rachunkowych jednostka może ująć roczną korektę VAT naliczonego w następujący sposób:

1) jako zwiększenie VAT naliczonego:

a) Wn konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”,

b) Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”,

2) jako zmniejszenie VAT naliczonego:

a) Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”,

b) Ma konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”.

Nieco inaczej jest dla celów podatku dochodowego. Otóż kwota rocznej korekty VAT wpływa na zwiększenie przychodów lub kosztów podatkowych w miesiącu złożenia deklaracji VAT zawierającej taką korektę. Zatem w przypadku pytającego podatnika korekta VAT za 2024 r. zwiększy przychód lub koszt podatkowy w lutym 2025 r.

Zgodnie z art. 12 ust 1 pkt 4g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: PDOPrU): „Przychodem podatkowym jest kwota podatku od towarów i usług:

a) nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z art. 16a–16m, lub

b) dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi, o których mowa w lit. a

– w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zwiększenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług”.

Natomiast w świetle art. 16 ust 1 pkt 46 lit. c PDOPrU kosztem podatkowym jest: „Kwota podatku od towarów i usług, nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z art. 16a–16m, lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi tej amortyzacji – w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług”.

W zakresie ewidencji rocznej korekty VAT można również dopuścić zastosowanie uproszczenia na podstawie art. 4 ust. 4 RachunkU, polegającego na księgowaniu korekty według zasady podatkowej. Będzie to możliwe, jeżeli kwota korekty nie jest istotna z punktu widzenia jednostki, tj. nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.

Refundacja zakupu okularów „do pracy komputerowej” na podstawie zaświadczenia od innego lekarza niż profilaktyk

Obowiązki pracodawcy związane z zatrudnianiem pracownika przy monitorze ekranowym

Pracownikowi, który użytkuje w swojej pracy monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca powinien zapewnić:

1) stanowisko pracy spełniające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

2) odpowiednią organizację pracy (czyli pracę przemienną lub 5-minutowe, płatne przerwy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego),

3) profilaktyczną opiekę zdrowotną (w zakresie uwzględniającym warunki pracy przy monitorze ekranowym),

4) okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Okulary do pracy przy monitorze ekranowym

Jak już wspomniano, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi okularów do pracy przy monitorze ekranowym na podstawie przepisów rozporządzenia MPiPS z 1.12.1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Przywołane przepisy gwarantują pracownikowi użytkującemu monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok do takiej pracy – jednak pod warunkiem, że wyniki badań profilaktycznych wykażą potrzebę ich stosowania. Podstawą refundacji zakupu okularów „do pracy komputerowej” są dwa dokumenty:

1) skierowanie na badania profilaktyczne, z którego wynika, że pracownik wykonuje pracę przy monitorze ekranowym przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy oraz

2) orzeczenie z badań profilaktycznych z adnotacją o konieczności stosowania szkieł korekcyjnych podczas pracy.

Dla celów refundacji zakupu okularów „do pracy komputerowej” pracodawca nie powinien honorować zaświadczeń od innego lekarza niż lekarz profilaktyk. Z pytania wynika, że w aktualnym orzeczeniu lekarskim z badań profilaktycznych lekarz nie umieścił adnotacji o potrzebie stosowania okularów lub szkieł korygujących wzrok podczas pracy przy monitorze ekranowym. Obecnie więc brak jest podstaw do refundacji zakupu okularów „do pracy komputerowej”. Jeśli jednak pracownik – mimo aktualnych badań profilaktycznych – zgłasza pogorszenie wzroku, wówczas pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na wcześniejsze badania okresowe do lekarza profilaktyka (art. 207 § 2 pkt 3 Kodeksu pracy). Jeśli lekarz po badaniach orzeknie o potrzebie stosowania podczas pracy przy monitorze ekranowym okularów/szkieł korygujących wzrok, wówczas pracodawca będzie zobowiązany do ich zapewniania pracownikowi (np. poprzez refundację kosztów zakupu).

Sprzedaż samochodu a limit uprawniający do zwolnienia od VAT

Domyślną zasadą jest podleganie pod VAT w przypadku sprzedaży towarów i usług w ramach działalności gospodarczej. W niektórych sytuacjach można jednak skorzystać ze zwolnienia od tego podatku. Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, u którego wartość sprzedaży, z wyłączeniem podatku, nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Samochód na gruncie VAT jest po prostu towarem, a tym samym wartość jego sprzedaży wchodzi do limitu.

Do wartości sprzedaży uwzględnianej w limicie nie wlicza się jednak m.in. odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Jeżeli zatem samochód po wykupie z leasingu zostałby zaliczony do środków trwałych, wartość jego sprzedaży nie wchodzi do limitu uprawniającego do zwolnienia od VAT.

Ruchome rozkłady a rozkład narzucany przez pracodawcę

Pracodawca może stosować ruchome (zmienne) rozkłady czasu pracy przewidujące:

– w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy.

Art. 140¹ Kodeksu pracy przewiduje dwie możliwości. W jednej, pracodawca nabywa możliwość planowania różnych godzin rozpoczynania pracy w poszczególnych dniach. Stosując ją może w harmonogramach czasu pracy wskazywać (narzucać) pracownikom godzinę rozpoczęcia pracy także przed upływem 24 godzin od godziny rozpoczynania pracy poprzedniego dnia, co nie będzie stanowić pracy w godzinach nadliczbowych.

Druga opcja to już bardziej dosłownie „ruchome rozkłady czasu”. W ruchomym czasie pracy z art. 140¹ § 2 Kodeksu pracy pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w przyjętym przedziale czasowym w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy. Nie ma więc stałych, z góry przewidywalnych godzin „od … do …”, w których pracownik będzie pracować. Pracownik rozpoczyna pracę w przyjętym przedziale czasowym (np. pomiędzy godz. 8:00 a godz. 10:00) i przepracowuje od tej chwili 8 godzin.

Zmienne (ruchome) rozkłady czasu pracy zgodnie ustala się:

1) w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 241^25a Kodeksu pracy, albo

2) w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.

Niezależnie od zawarcia porozumienia można jednak stosować rozkłady czasu pracy z art. 140¹ Kodeksu pracy na indywidualny wniosek pracownika.

Nie ma zatem możliwości jednostronnego wprowadzenia ich przez pracodawcę.

W sytuacji opisanej w pytaniu nie mówimy jednak o ruchomych rozkładach w tym ujęciu, ale o planowaniu w harmonogramach różnych godzin pracy dla pewnej grupy stanowisk. Przy czym nie wskazuje się tutaj na potrzebę zaistnienia możliwości ponownego rozpoczynania pracy w niezakończonej dobie. Jeżeli zaś praca ma być planowana „tydzień na tydzień”, to przewidywanie w harmonogramach innych godzin pracy nie narusza doby pracowniczej, gdyż poprzedzone będzie dniami wolnymi.

W przykładzie zapisów nie odnosiłbym się do ruchomego rozkładu. Należałoby wskazać, że pracownicy są zatrudnieni w systemie podstawowym, dalej np.:

㤠23

1. Praca odbywa się od poniedziałku do piątku z wyjątkiem świąt będących dniami wolnymi od pracy.

2. Pracownicy rozpoczynają pracę o godz.7:00, a kończą ją o godz. 15:00 z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy:

1) wagowy;

2) operator sprzętu;

3) mechanik;

4) konserwator

pracują według harmonogramów czasu pracy, w których godzina rozpoczęcia pracy planowana może być w przedziale godzinowym od godz.7:00 do godz. 9:00 […]”.

I dalej powinno znajdować się odniesienie do zasad tworzenia i zmian harmonogramów.

Restrukturyzacja a prawo do ulg w PIT i VAT

Z ulgi można skorzystać albo na etapie obliczania zaliczek, albo w ramach zeznania rocznego (wynika to z treści art. 26i ust. 1 pkt 1 i art. 26i ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT). Natomiast nie można zapominać, że z ulgi tej można skorzystać, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania PIT dłużnik nie będzie się znajdował w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, jak wynika z art. 26i ust. 10 pkt 1 ustawy o PIT. W tej sytuacji nie ma zatem możliwości skorzystania z ulgi, skoro dłużnik jest w restrukturyzacji.

Jeżeli chodzi o VAT, to zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Tak więc obecnie możliwe jest rozliczanie ulgi na złe długi (restrukturyzowany dłużnik jest zobowiązany jest do dokonania korekty VAT w ramach ulgi na złe długi).

Zakończenie działalności prostej spółki akcyjnej

Przepis art. 300¹²⁰ § 1 Kodeksu spółek handlowych wskazuje, iż: „Rozwiązanie spółki powodują:

1) przyczyny przewidziane w umowie spółki;

2) uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, chyba że przeniesienie siedziby ma nastąpić do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa strony – umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a prawo tego państwa to dopuszcza;

3) wyrok sądu wydany na żądanie akcjonariusza lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo zachodzą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki wskazujące, że dalsze funkcjonowanie spółki wiązałoby się z pokrzywdzeniem akcjonariuszy lub byłoby sprzeczne z dobrymi obyczajami;

4) ogłoszenie upadłości spółki;

5) inne przyczyny przewidziane prawem”.

Rozwiązanie spółki poprzedza proces likwidacji. Decyzja o postawieniu spółki w stan likwidacji może być podjęta w dowolnym dniu. Nie ma wymogu dotyczącego końca roku. Na dzień poprzedzający dzień postawienia spółki w stan likwidacji sporządza się sprawozdanie finansowe i na jego podstawie dokonuje się podziału majątku pozostałego po zaspokojeniu zobowiązań spółki. W pierwszej kolejności powinny zostać spłacone zobowiązania. Jeśli nie ma majątku na ich spłatę, to akcjonariusze nie uczestniczą w ich pokryciu. Majątek spółki pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między akcjonariuszy proporcjonalnie do liczby akcji, a w przypadku gdy wkłady nie zostały wniesione w całości – w stosunku do wartości wniesionych wkładów. Przy czym umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku spółki.

Zakończenie działalności spółki prostej akcyjnej możliwe jest na podstawie art. 300¹²² § 1 Kodeksu spółek handlowych. Cały majątek spółki może zostać przejęty przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusza przejmującego), z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy, jeżeli przewiduje tak uchwała walnego zgromadzenia, podjęta większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji, a sąd rejestrowy zezwoli na przejęcie.

Po podjęciu uchwały, o której mowa wyżej, zarząd może dokonywać jedynie czynności niezbędnych do ochrony majątku spółki i wykreślenia spółki z rejestru. Ograniczenie to nie ma skutku wobec osób trzecich. W stosunku wewnętrznym zarząd jest zobowiązany stosować się do uchwał walnego zgromadzenia.

Sąd rejestrowy zezwala na przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego na wniosek spółki, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że nie doprowadzi to do pokrzywdzenia wierzycieli ani akcjonariuszy spółki. Do wniosku należy dołączyć listę wierzycieli spółki wraz ze wskazaniem rodzaju i wysokości wierzytelności, a także dokumenty przedstawiające przejmowany majątek spółki oraz sytuację majątkową akcjonariusza przejmującego.

Planowane zmiany w prawie do zasiłku macierzyńskiego w przypadku martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży

Urlop macierzyński w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia

W art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy wskazano, że w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Obecnie przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (§ 9 pkt 2 InfOkolZasR).

Brak możliwości ustalenia płci a prawo do zasiłku macierzyńskiego

Zgodnie z art. 52 ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego, jeżeli dziecko urodziło się martwe, nie sporządza się aktu zgonu, a sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Z powyższego wynika, że akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe stanowi podstawę do przyznania urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy oraz zasiłku macierzyńskiego. Warto podkreślić, że akt urodzenia dziecka sporządza się na podstawie karty urodzenia lub karty martwego urodzenia przekazanej przez podmiot wykonujący działalność leczniczą oraz protokołu zgłoszenia urodzenia albo zgłoszenia urodzenia dokonanego w postaci elektronicznej. Zgodnie z art. 54 ust. 3 Prawa o aktach stanu cywilnego karta martwego urodzenia musi zawierać dane wymagane w karcie urodzenia, tj. nazwisko, imię (imiona), nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia oraz numer PESEL matki, miejsce, datę i godzinę urodzenia dziecka oraz płeć dziecka oraz informację, że dziecko urodziło się martwe. Kartę martwego urodzenia przekazuje się kierownikowi urzędu stanu cywilnego w terminie jednego dnia od dnia jej sporządzenia. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie płci dziecka, karty martwego urodzenia nie przekazuje się.

To powoduje, że, jeżeli martwe urodzenie następuje z chwilą, gdy możliwe jest określenie płci dziecka i zostanie stwierdzone w karcie martwego urodzenia, a następnie w sporządzonym akcie urodzenia, to tylko wówczas przyjmuje się, że pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku – niezależnie od tygodnia ciąży. Przepisy dotyczące prawa do zasiłku macierzyńskiego kierowane są do wszystkich ubezpieczonych (nie tylko pracownic), które w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziły dziecko.

Problem pojawia się w zakresie braku dostępu do urlopu macierzyńskiego w skróconym wymiarze 8 tygodni oraz zasiłku macierzyńskiego w przypadku urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się określić. W związku z brakiem możliwości sporządzenia aktu urodzenia dziecka z adnotacją „dziecko martwo urodzone”, w celu uzyskania świadczeń zdarza się, że rodzice decydują się na wykonanie badań genetycznych ustalających płeć dziecka. Wykonanie badań genetycznych dla celów rejestracji martwego urodzenia w urzędzie stanu cywilnego nie jest świadczeniem zdrowotnym i w związku z tym nie jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ponadto czas oczekiwania na wyniki badań może uniemożliwić ubieganie się o przysługujące świadczenia.

W związku z powyższym resort pracy wskazuje, że konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które zrównają uprawnienia matek dzieci martwo urodzonych w dostępie do urlopu macierzyńskiego i świadczeń związanych z martwym urodzeniem dziecka, bez względu na kryterium możliwości ustalenia płci takich dzieci.

Zmiany w rozporządzeniu

Projekt przewiduje dodanie w § 9 w pkt 2 InfOkolZasR dodatkowego dokumentu, który będzie uprawniał do zasiłku macierzyńskiego, mimo braku aktu urodzenia martwego dziecka. W przypadku gdy nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka dokumentem takim będzie zaświadczenie lekarza albo położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę. Dopuszczalne jest również przedstawienie kopii tego dokumentu potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS. Dzięki takiej zmianie, pracownica, która straci dziecko, będzie miała prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, a co za tym idzie będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, bez konieczności przeprowadzania badań genetycznych. Będzie to miało miejsce również w przypadku martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży, a więc również w przypadku poronienia. Prawo do zasiłku macierzyńskiego będzie dotyczyło nie tylko pracownic, ale wszystkich kobiet podlegających ubezpieczeniu chorobowemu.

Obowiązywanie przepisów

Projekt przewiduje, że przepisy rozporządzenia w brzmieniu nadanym komentowanym rozporządzeniem, mają zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego z tytułu martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży, które nastąpiło od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Zmiany w InfOkolZasR mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.