Nowelizację przepisów zawiera ustawa z 30.4.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 956).

Nowelizacja dodaje przepisy art. 5602–56012 do ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.; dalej: KPC), które tworzą dział IA (w części pierwszej w księdze drugiej w tytule II) pt. „Sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia” . Zgodnie z nowymi przepisami:

  • będzie można złożyć wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia;
  • sąd będzie orzekał w tej sprawie po przeprowadzeniu rozprawy, w ciągu jednego miesiąca od dnia wniesienia wniosku;
  • jeżeli będzie to niezbędne dla zapewnienia szybkości postępowania, sąd będzie mógł dokonywać doręczeń przez Policję lub Żandarmerię Wojskową;
  • Policja lub Żandarmeria Wojskowa w toku postępowania udzielą sądowi innej pomocy niezbędnej do jego szybkiego zakończenia;
  • sąd w postanowieniu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia wskaże obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować; postanowienie będzie skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia, a sąd będzie mógł je zmienić lub uchylić w razie zmiany okoliczności, nawet gdy jest prawomocne;
  • sąd z urzędu doręczy odpis postanowienia uczestnikom postępowania, prokuratorowi, Policji lub Żandarmerii Wojskowej oraz zawiadomi właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby małoletnie – także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy.

Dodano też przepisy art. 7552–7554 KPC, które przewidują możliwość udzielenia przez sąd zabezpieczenia, a także zmiany wskazanego w nakazie lub zakazie obszaru lub odległości od tego mieszkania, które osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować.

Znowelizowano także ustawę z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 360 ze zm.), a zgodnie z nowymi jej przepisami policjant będzie miał prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Nakaz lub zakaz będzie można stosować łącznie i będą one natychmiast wykonalne. Policjant w nakazie lub zakazie wskaże obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować. Nakaz lub zakaz będzie można wydać również w przypadku nieobecności we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu osoby stosującej przemoc w rodzinie podczas wykonywania czynności przez Policję.

W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu Policja przynajmniej trzykrotnie sprawdzi, czy nakaz lub zakaz nie są naruszane, i podejmie niezbędne czynności. Pierwsze sprawdzenie będzie miało miejsce następnego dnia po wydaniu nakazu lub zakazu.

Osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, będzie mogła złożyć zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Zażalenie trzeba będzie wnieść w ciągu 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu, o czym trzeba będzie osobę tę pouczyć wraz z doręczeniem nakazu lub zakazu. W zażaleniu skarżący będzie mógł domagać zbadania prawidłowości prowadzenia czynności, zasadności oraz legalności wydanego nakazu lub zakazu. Do zażalenia będą stosowane odpowiednio przepisy KPC.

Nakaz lub zakaz stracą moc po upływie 14 dni od dnia ich wydania, chyba że sąd udzieli zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostały przedłużone.

Natomiast w ustawie z 24.8.2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 518 ze zm.) wprowadzono zmiany umożliwiające żołnierzom Żandarmerii Wojskowej zatrzymanie żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową stosującego przemoc w rodzinie, stwarzającego bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.

Nowe przepisy wejdą w życie 6 miesięcy po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.