Skutki rocznej korekty VAT ujmowane są w księgach rachunkowych jako koszty lub przychody. Nie koryguje się wartości składników, których zakup podlega korekcie.
Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VATU) w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Natomiast jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Reguła wynikająca z art. 91 VATU stanowi, iż po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego z uwzględnieniem proporcji obliczonej dla zakończonego roku podatkowego. Czas dokonywania tej korekty został wskazany w art. 91 ust. 2 VATU i wynosi:
1) w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, podatnik dokonuje korekty w ciągu 5 kolejnych lat,
2) w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów, korekty należy dokonać w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.
Roczna korekta związana z środkami trwałymi i WNIP o wartości powyżej 15 000 zł dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.
Co do zasady, skutki przedmiotowej korekty (w postaci przychodu lub kosztu) jednostka powinna ująć w księgach rachunkowych tego roku, którego korekta dotyczy. Taki sposób ujęcia korekty jest zgodny z zasadą memoriału (art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości; dalej: RachunkU), według której w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
Ponadto, w myśl art. 7 ust. 2 RachunkU, w wyniku finansowym danego roku jednostka powinna uwzględnić również zdarzenia ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.
Tak więc w księgach rachunkowych jednostka może ująć roczną korektę VAT naliczonego w następujący sposób:
1) jako zwiększenie VAT naliczonego:
a) Wn konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”,
b) Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”,
2) jako zmniejszenie VAT naliczonego:
a) Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”,
b) Ma konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”.
Nieco inaczej jest dla celów podatku dochodowego. Otóż kwota rocznej korekty VAT wpływa na zwiększenie przychodów lub kosztów podatkowych w miesiącu złożenia deklaracji VAT zawierającej taką korektę. Zatem w przypadku pytającego podatnika korekta VAT za 2024 r. zwiększy przychód lub koszt podatkowy w lutym 2025 r.
Zgodnie z art. 12 ust 1 pkt 4g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: PDOPrU): „Przychodem podatkowym jest kwota podatku od towarów i usług:
a) nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z art. 16a–16m, lub
b) dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi, o których mowa w lit. a
– w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zwiększenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług”.
Natomiast w świetle art. 16 ust 1 pkt 46 lit. c PDOPrU kosztem podatkowym jest: „Kwota podatku od towarów i usług, nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z art. 16a–16m, lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi tej amortyzacji – w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług”.
W zakresie ewidencji rocznej korekty VAT można również dopuścić zastosowanie uproszczenia na podstawie art. 4 ust. 4 RachunkU, polegającego na księgowaniu korekty według zasady podatkowej. Będzie to możliwe, jeżeli kwota korekty nie jest istotna z punktu widzenia jednostki, tj. nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.
