Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do świadczenia pracy wynikającej z umowy o pracę – w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur, art. 1515 § 1 Kodeksu pracy).
Rozliczenie czasu dyżuru
Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133, art. 1515 § 2 Kodeksu pracy). Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie.
Pracownik pełnił dyżur telefoniczny w sobotę w godzinach od 7:00 do 20:00. W czasie dyżuru, w godzinach od 15:00 do 17:00, wykonywał pracę w związku z awarią. Tym samym przepracował w sobotę 2 godziny, co skutkuje naruszeniem zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Zgodnie z art. 1513 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy, który należy udzielić do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Oznacza to, że za 2 godziny pracy w sobotę powinien otrzymać cały dzień wolny, a za sobotę przysługuje mu wynagrodzenie jak za pełny dzień pracy.
Po zakończeniu dyżuru, w godzinach od 21:00 do 24:00, pracownik ponownie świadczył pracę związaną z awarią. Sposób rozliczenia tych godzin zależy od przyjętej u pracodawcy pory nocnej. Zgodnie z art. 1517 § 1 Kodeksu pracy, pora nocna obejmuje 8 godzin pomiędzy godzinami 21:00 a 7:00 i jest ustalana przez pracodawcę.
Rozliczenie godzin pracy od 21:00 do 24:00 powinno wyglądać następująco:
1) Godziny przypadające poza porą nocną – wynagrodzenie wraz z dodatkiem 50% (za przekroczenie normy dobowej),
2) Godziny przypadające w porze nocnej – wynagrodzenie z dodatkiem 100% (nadgodziny nocne) oraz dodatek za pracę w porze nocnej.
Na ogólnych zasadach, pracodawca może udzielić czasu wolnego za pracę nadliczbową w tych godzinach, przy zachowaniu prawa pracownika do dodatku za pracę w nocy.
Ustalenie odpoczynku tygodniowego
Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin odpoczynku dobowego. W sytuacjach związanych z usuwaniem awarii, odpoczynek tygodniowy może zostać skrócony, ale nie może być krótszy niż 24 godziny (art. 133 § 2 Kodeksu pracy). W omawianym przypadku, pracownik zakończył pracę w sobotę o godzinie 24:00. Jeżeli rozpocznie pracę w poniedziałek o 6:00 lub później, odpoczynek dobowy i tygodniowy zostaną zachowane.
