Stan faktyczny

U.B. w 1971 r. zdobył medal na Mistrzostwach Europy w Hokeju na Lodzie i medal na Mistrzostwach Świata w Hokeju na Lodzie, wówczas jako członek reprezentacji narodowej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej. W dniu 31.12.1992 r. doszło do rozwiązania Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej. Wówczas U.B. wybrał obywatelstwo czeskie, niemniej jednak zamieszkiwał i aktualnie nadal zamieszkuje – już łącznie od 52 lat, na terytorium dzisiejszej Słowacji. Gdy Republika Słowacka i Republika Czeska przystępowały do UE 1.5.2004 r., U.B. był zatrudniony w szkole podstawowej i pracę tę wykonywał co najmniej do 2006 r.

U.B. 17.12.2015 r. złożył wniosek o przyznanie dodatku dla reprezentantów sportowych w oparciu o ustawę nr 112/2015. ZUS w Bratysławie odrzucił wniosek, a w sprawie stwierdzono, że U.B. nie spełnia warunku posiadania obywatelstwa słowackiego, o którym mowa w ww. ustawie. U.B. wniósł skargę na tę decyzję ZUS-u do Sądu Okręgowego w Koszycach na Słowacji, wskazując, że zgodnie z prawem UE ustawodawstwo słowackie ma skutek dyskryminujący ze względu na przynależność państwową i nie uwzględnienie faktu, że zamieszkiwał on na terytorium Słowacji od 52 lat. U.B. przegrał sprawę, niemniej wniósł skargę kasacyjną.

Sprawa przed Najvyšší súd Slovenskej republiky – Sądem Najwyższym Republiki Słowackiej

Sąd Najwyższy w Słowacji rozpatrują sprawę wskazał, że słowacki ustawodawca uzasadnił swój wybór uzależnienia rozpatrywanego w postępowaniu głównym dodatku od posiadania obywatelstwa słowackiego tym, że dodatek ten stanowi państwowe świadczenie socjalne, a nie świadczenie emerytalne, a jego celem było przyczynienie się do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego najlepszych sportowców, którzy jako obywatele słowaccy reprezentowali Republikę Słowacką lub jej poprzedników prawnych w dużych międzynarodowych zawodach sportowych. Stąd prawo to nie miałoby mieć zastosowania do reprezentantów sportowych będących obywatelami innych państw, w tym Czech – tak jak w przypadku U.B. Pomimo powyższego zdaniem Sądu Najwyższego dodatek dla reprezentantów sportowych nie jest jedynie państwowym świadczeniem socjalnym, ponieważ jest on wypłacany regularnie i równolegle ze świadczeniem emerytalnym. Ponadto U.B., jako reprezentant sportowy w sporcie drużynowym, był traktowany inaczej niż jego koledzy z drużyny tylko dlatego, że w przeciwieństwie do nich, nie jest obywatelem Słowacji, a Czech, chociaż on również przyczynił się poprzez swoje sportowe umiejętności i podejmowane wysiłki do wspólnych wyników drużyny narodowej – podczas zawodów, które miały miejsce jeszcze za czasów istnienia Czechosłowacji.

Pytanie prejudycjalne

W konsekwencji, Sąd Najwyższy postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy w okolicznościach postępowania głównego możliwe jest dokonanie wykładni art. 1 lit. w) i art. 4–5 rozporządzenia [nr 883/2004], rozpatrywanych łącznie z prawem do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i przywilejów socjalnych, ustanowionym w art. 34 ust. 1–2 [karty], w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu przepisu krajowego, zgodnie z którym słowacka instytucja zabezpieczenia społecznego uwzględnia obywatelstwo wnioskodawcy jako podstawowy warunek prawa do dodatku do emerytury dla reprezentantów sportowych, chociaż częścią przepisu krajowego jest również inny wymóg prawny, a mianowicie udział w reprezentacji narodowej poprzedników prawnych, w tym Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej?”.

Wyrok TSUE z 18.12.2019 r., C-447/18

TSUE orzekł, że art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 492/2011 stanowiący, iż pracownik będący obywatelem państwa członkowskiego korzysta na terytorium innych państw członkowskich z tych samych przywilejów socjalnych, z jakich korzystają pracownicy krajowi, stoi na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które uzależniają przyznanie dodatku wypłacanego niektórym czołowym sportowcom, którzy reprezentowali to państwo członkowskie lub jego poprzedników prawnych w międzynarodowych zawodach sportowych, od warunku, że wnioskodawca musi być obywatelem tego państwa członkowskiego.

Uszczegóławiając, TSUE stwierdził, że rozpatrywany dodatek nie wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia nr 883/2004, bowiem nie wchodzi on w zakres pojęcia „świadczenia z tytułu starości” w rozumieniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia Nr 883/2004. TSUE uznał, że celem tego dodatku jest nagradzanie jego beneficjentów za wyczyny, jakich dokonali w dziedzinie sportu, reprezentując swój kraj, co wyjaśnia, z jednej strony, dlaczego jest bezpośrednio finansowany przez państwo, spoza źródeł finansowania krajowego systemu zabezpieczenia społecznego i niezależnie od składek płaconych przez jego beneficjentów. Z drugiej strony wyjaśnia dlaczego jest on wypłacany jedynie bardzo ograniczonej liczbie sportowców. TSUE wskazał również, że wypłata tego dodatku nie jest uzależniona od prawa beneficjenta do pobierania takiej emerytury, lecz jedynie od złożenia przez niego stosownego wniosku.

Dokonując pogłębionej analizy ww. przepisów, TSUE uszczegółowił, że pracownik/ sportowiec – U.B., mimo iż nie zmienił miejsca zamieszkania (bowiem od 52 lat mieszka na terytorium Słowacji), znalazł się, w związku z przystąpieniem do UE państwa, którego jest obywatelem (Czechy) i państwa, na którego terytorium ustanowił miejsce swego zamieszkania (Słowacja), w sytuacji pracownika migrującego. W konsekwencji TSUE orzekł, że dodatek rozpatrywany w tej sprawie wchodzi w zakres pojęcia „przywileju socjalnego” w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 492/2011.

„W tym kontekście Trybunał stwierdził, że możliwość nagradzania pracownika migrującego, na takich samych zasadach jak pracowników będących obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego, za wyjątkowe osiągnięcia sportowe w reprezentowaniu tego państwa członkowskiego lub jego poprzedników prawnych może przyczynić się do integracji tego pracownika w środowisku tego państwa członkowskiego, a tym samym do osiągnięcia celu, jakim jest swobodny przepływ pracowników. Trybunał podkreślił, że skutkiem rozpatrywanego w postępowaniu głównym dodatku jest nie tylko zapewnienie beneficjentom bezpieczeństwa finansowego mającego na celu, w szczególności, zrekompensowanie braku pełnej integracji na rynku pracy w latach poświęconych uprawianiu sportu na wysokim poziomie, ale również i przede wszystkim przyznanie im szczególnego prestiżu społecznego ze względu na wyniki sportowe, jakie osiągnęli w kontekście takiej reprezentacji”.

Przepisy państwa członkowskiego, które ograniczają prawo do dodatku ustanowionego dla niektórych reprezentantów sportowych jedynie do obywateli tego państwa członkowskiego, stanowią przeszkodę w swobodnym przepływie pracowników i stanowią podstawę dyskryminacji pracowników migrujących. TSUE stwierdził zatem, że państwo członkowskie, które przyznaje taki dodatek swoim pracownikom krajowym, nie może odmówić go pracownikom będącym obywatelami innych państw członkowskich (pracownikami migrującymi), dopuszczając się przy tym dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.