Minimalne wynagrodzenie. Projekt nowej ustawy oraz płaca minimalna na 2025 rok

Prace legislacyjne dotyczące minimalnego wynagrodzenia

W czerwcu Rada Ministrów przedstawiła propozycję wysokości płacy minimalnej na 2025 r. W ramach prac w Radzie Dialogu Społecznego nie udało się osiągnąć porozumienia w tej sprawie, to oznacza, że Rada Ministrów będzie musiała samodzielnie w drodze rozporządzenia określić wysokość płacy minimalnej. Projekt rozporządzenia pojawił się na stronach rządowych z początkiem sierpnia. Proponowana w nim płaca minimalna ma wzrosnąć od stycznia 2025 r. do 4626 zł (obecnie wynosi 4300 zł) a minimalna stawka godzinowa do 30,20 zł (aktualnie jest 28,10 zł). Ostateczna decyzja musi zostać podjęta do 15.9.2024 r. Tymczasem w lipcu resort pracy przedstawił założenia do nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu. W oparciu o te przepisy zostanie ustalona wysokość płacy minimalnej w 2026 r.

Implementacja przepisów UE do polskiego prawa

Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z 19.10.2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej w zakresie minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 17 ust. 1 dyrektywy, państwa członkowskie przyjmują środki niezbędne do wykonania tej dyrektywy do 15.11.2024 r.

Wdrożenie do prawa polskiego przepisów dyrektywy w zakresie minimalnego wynagrodzenia wymaga dokonania zmiany ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 2002 r. Ministerstwo uznało, że najlepszym rozwiązaniem będzie przygotowanie nowej ustawy, która w części stanowić będzie powtórzenie obecnie obowiązujących przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu z 2002 r. Ponadto, w zakresie sankcji konieczna jest zmiana również Kodeksu pracy oraz Kodeksu karnego.

Założenia do nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu
Projekt nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu przewiduje między innymi uzupełnienie słowniczka, w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 2002 r., o definicje nowych pojęć. Wyznaczenie RDS jako organu doradczego w kwestiach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, w szczególności z jego ustalaniem i aktualizacją. Podkreślenie roli strony pracowników i strony pracodawców w sprawach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę i zaangażowanie ich na etapie ustalania i aktualizowania minimalnego wynagrodzenia za pracę. Podobnie jak dzisiaj określone mają być dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z projektem ustawy, gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105% ustalane będą dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, odpowiednio od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca. Natomiast, w sytuacji, kiedy wskaźnik cen wynosi mniej niż 105% – ustala się jeden termin zmiany wysokości minimalnych gwarancji płacowych, czyli od dnia 1 stycznia.

W dalszej części założenia do ustawy przewidują coroczną procedurę ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej. Zgodnie z projektem, wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie corocznie przedmiotem negocjacji prowadzonych w ramach RDS. Rada Ministrów przedstawiać będzie RDS do negocjacji propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracowników oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych – w terminie do 15 czerwca każdego roku, czyli tak jak to ma miejsce obecnie. Negocjacje prowadzone będą przez 30 dni od dnia otrzymania propozycji i informacji. Jeżeli w tym terminie RDS nie uzgodni wysokości gwarancji płacowych, wówczas decyzje w tym zakresie podejmie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Ustalone przez Radę Ministrów wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej nie będą mogły być niższe niż zaproponowane RDS do negocjacji. Zgodnie z projektem ustawy Rada Ministrów, poza proponowaną na rok następny kwotą minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, przedstawia RDS również szereg informacji o charakterze ekonomiczno-statystycznym. Ponadto w stosunku do obecnych przepisów przekazywana będzie również informacja o wartości referencyjnej oraz relacji propozycji wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku następnym do tej wartości. Dodatkowo, w roku aktualizacji zostanie również przekazana informacja o zastosowanej aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Projektowane przepisy gwarantują coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Jednocześnie, jeśli w roku negocjacji wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale tego roku, gwarancja ta jest zwiększana dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu PKB. W przypadku gdy w roku poprzednim rzeczywisty wzrost cen różnił się od prognozowanego, projekt przewiduje zastosowanie mechanizmu korygującego (zastosowanie wskaźnika weryfikacyjnego w odniesieniu do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku z tytułu różnicy pomiędzy rzeczywistym a prognozowanym wzrostem cen w roku poprzednim). W stosunku do obecnie obowiązującego mechanizmu, proponuje się doprecyzowanie obliczania wskaźnika weryfikacyjnego. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu z 2002 r. przewiduje, że wskaźnik weryfikacyjny otrzymuje się przez podzielenie wskaźnika cen w roku poprzednim przez prognozowany wskaźnik cen w roku poprzednim, w oparciu o który została określona propozycja wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę przekazana RDS do negocjacji.

Należy jednak zauważyć, że prognozowany wskaźnik cen w roku poprzednim, w oparciu o który została określona propozycja wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę przekazana RDS do negocjacji, może się różnić od prognozowanego wskaźnika cen w roku poprzednim, w oparciu o który została ustalona ostateczna wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. W celu ustanowienia bardziej miarodajnego wskaźnika weryfikacyjnego, projekt ustawy przewiduje, aby był on obliczany przez podzielenie wskaźnika cen w roku poprzednim przez prognozowany wskaźnik cen w roku poprzednim, w oparciu o który została ustalona wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Należy mieć jednocześnie na uwadze, że projekt ustawy przewiduje, że w roku aktualizacji, przy ustaleniu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, uwzględnia się także aktualizację minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Projekt zawiera również gwarancję utrzymania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę na poziomie obowiązującym w roku negocjacji, w przypadku gdyby w wyniku analizy kryteriów, na podstawie których przeprowadzana jest aktualizacja minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalono, że wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w ostatnich latach wzrastała szybciej, niż wynikałoby to z analizowanych kryteriów.

Ma obowiązywać analogiczny jak obecnie obowiązujący sposób zaokrąglania przy dokonywaniu obliczeń dotyczących wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej. Przewidziano również ustalenie wartości referencyjnej, która będzie stosowana do oceny adekwatności wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Założenia przewidują aktualizację minimalnego wynagrodzenia za pracę co najmniej raz na 4 lata w oparciu o następujące kryteria:

Zgodnie z założeniami do ustawy, aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie dokonywać Rada Ministrów mając na uwadze stanowiska lub opinie strony pracowników i strony pracodawców RDS. Zgodnie z procedurą uzgadniania minimalnego wynagrodzenia za pracę na rok następny, Rada Ministrów w roku aktualizacji będzie przedstawiała RDS propozycję minimalnego wynagrodzenia za pracę, która będzie już uwzględniała zastosowaną aktualizację minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Projektowane przepisy przewidują procedurę sprawozdawczości. Do Komisji Europejskiej, co 2 lata, będą przekazywane następujące dane statystyczne i informacje:

Dane statystyczne i informacje powinny być, w miarę ich dostępności, określone według płci, wieku, niepełnosprawności, wielkości przedsiębiorstwa i sektora.

W założeniach wskazano analogiczne, co do zasady, przepisy w zakresie minimalnej stawki godzinowej co przepisy art. 8a-8f ustawy o minimalnym wynagrodzeniu z 2002 r. Projekt ustawy przewiduje jedynie zmiany w zakresie:

Wprowadzone zostaną nowe sankcje w Kodeksie pracy oraz Kodeksie karnym. Projekt ustawy wprowadza nowy typ przestępstwa oraz nowy typ wykroczenia, które związane są z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także przewiduje naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń. Ponadto, projekt przewiduje podwyższenie sankcji za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Kluczowe terminy

Ważne z perspektywy przyszłorocznej płacy minimalnej jest to, że nowe przepisy przewidują zachowanie mocy do 31.12.2025 r. rozporządzenia ustalającego wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. wydanego na podstawie art. 2 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 2002 r. Natomiast przepisy omawianego projektu ustawy będą miały zastosowanie do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2026 r.