Wprowadzenie nowych przepisów ma umożliwić m.in.:

1) lepsze dostosowanie oferowanych form pomocy do potrzeb poszukujących pracy i pracodawców oraz zwiększenie dostępności pomocy,

2) zwiększenie koncentracji na pomoc osobom w najtrudniejszej sytuacji i doprowadzenie ich do zatrudnienia,

3) szersze wykorzystanie partnerów urzędów pracy w realizacji działań na rzecz bezrobotnych,

4) bardziej efektywne wsparcie kształcenia ustawicznego osób pracujących,

5) poprawę jakości usług i efektywności pomocy udzielanej klientom przez urzędy pracy,

6) zmniejszenie biurokracji, uproszczenie, doprecyzowanie i uspójnienie przepisów,

7) doprecyzowanie niektórych przepisów w zakresie powierzania pracy cudzoziemcom, w szczególności dotyczących ułatwień proceduralnych oraz zapobiegania nadużyciom ze strony nieuczciwych pracodawców.

Krajowy Fundusz Szkoleniowy

Projekt nowej ustawy przewiduje efektywniejsze wsparcie kształcenia ustawicznego osób pracujących z wykorzystaniem środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego (dalej: KFS). Wsparcie obejmuje przede wszystkim:

1) wzmocnienie roli partnerów społecznych na poziomie regionalnym/wojewódzkim w decydowaniu o przeznaczeniu środków KFS,

2) umożliwienie dofinansowania kształcenia ustawicznego także osobom wykonującym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,

3) wyraźne powiązanie udzielanego wsparcia z zatrudnieniem – osoby przeszkolone w ramach KFS będą musiały być dalej zatrudnione lub świadczyć pracę przez 6 miesięcy,

4) optymalizację nakładów – podwyższono wkład własny oraz ustalono roczny limit dofinansowania dla jednego wnioskodawcy zróżnicowany w zależności od wielkości podmiotu; zmniejszono także kwotę rocznego dofinansowania na jednego szkolonego pracownika,

5) promowanie racjonalnego zarządzania wiekiem – określono preferencyjne warunki wsparcia (mniejszy wkład własny i większy limit dofinansowania na osobę) dla podmiotów inwestujących w kształcenie ustawiczne osób w wieku 50+, realizujących zarządzanie wiekiem,

6) ułatwienie w zakresie rozliczania środków KFS – należności za kształcenie będą przekazywane na konto usługodawcy, po przedstawieniu przez podmiot faktury.

Efektywniejsze urzędy pracy

Ponadto przewiduje się rozwiązania prawne mające na celu usprawnienie oraz poprawę jakości i efektywności działań podejmowanych przez urzędy pracy, takie jak:

1) wprowadzenie możliwości weryfikacji przez urzędy pracy pracodawców w zakresie m.in. posiadania przez nich zaległości z tytułu podatków i składek na ubezpieczenia społeczne,

2) ściślejsze powiązanie aktywizacji z zatrudnieniem po jej zakończeniu – przez np. wprowadzenie sankcji dla pracodawców i bezrobotnych za uchylenie się od zatrudnienia po szkoleniu w ramach trójstronnej umowy szkoleniowej; podmiot przyjmujący na staż bezrobotnego będzie musiał zaoferować mu zatrudnienie po zakończeniu aktywizacji, a za niewywiązanie się z tego obowiązku przewidziano sankcje,

3) stworzenie podstaw prawnych dla urzędów pracy, aby miały dostęp do informacji gromadzonych m.in. przez ZUS, ośrodki pomocy społecznej, PIP, Straż Graniczną i wojewodów – w celu kontroli efektywności pomocy i eliminacji nadużyć.

Projekt przewiduje zachowanie dotychczasowej struktury i zadań służb zatrudnienia. Natomiast podniesiona ma zostać ranga rad rynku pracy, ma zostać stworzone sprawnie funkcjonujące gremium o charakterze opiniodawczo-doradczym. W tym celu rozszerzono kompetencje rad, wprowadzono przedstawicieli samorządów w skład rady, ponadto z 20% do 30% zwiększona została kwota środków KFS, o rozdysponowaniu której mają decydować członkowie Rady Rynku Pracy.

Klasyfikacja zawodów

Nowa ustawa ma wprowadzić definicję klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy w celu lepszego poinformowania użytkowników o zakresie oraz zasadach konstruowania klasyfikacji i uniknięcia nieuzasadnionych oczekiwań co do roli tego narzędzia. Ponadto rozwinięto przepisy dotyczące klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz przewidziano zmianę formy ogłaszania klasyfikacji zawodów i specjalności – zamiast obecnie obowiązującej formy rozporządzenia przewidziano obwieszczenie, aby umożliwić szybszą aktualizację klasyfikacji. Zachowany natomiast został dotychczasowy obowiązek samorządu województwa, tj. sporządzanie i publikowanie listy zawodów, w których możliwe jest refundowanie pracodawcom wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników, przy uwzględnieniu zapotrzebowania na zawody na rynku pracy.

Bon ofertowy

Wychodząc naprzeciw potrzebom mikro- i małych przedsiębiorstw projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowego rozwiązania – tzw. bonu ofertowego, które ułatwi poszukiwanie kandydatów do pracy poza rejestrami powiatowych urzędów pracy. Jeśli taki urząd pracy przyzna pracodawcy bon ofertowy, będzie on stanowić gwarancję refundacji pracodawcy z Funduszu Pracy części kosztów rekrutacji pracownika, realizowanej przez agencję zatrudnienia. Bon ofertowy będzie mógł być przyznawany tylko, gdy urząd pracy nie będzie miał możliwości zrealizowania oferty pracy w określonym czasie i zostaną spełnione inne warunki określone w projekcie ustawy. Rozwiązanie to nie będzie jednak dostępne dla średnich i dużych firm (zakłada się, że posiadają one wystarczające własne zasoby ludzkie i finansowe do prowadzenia własnych procesów rekrutacji lub zlecania ich podmiotom komercyjnym). Aby przeciwdziałać nadużyciom proponuje się szereg warunków, które mają spowodować, że kandydaci do pracy rekrutowani będą spośród osób nieaktywnych zawodowo, z wyłączeniem członków rodziny, pracowników tymczasowych i osób uprzednio zatrudnionych u tego pracodawcy.

Szkolenia

Tak jak obecnie, bezrobotny będzie miał możliwość skorzystania z finansowania przez urząd pracy szkolenia wskazanego z oferty rynkowej, szkolenia w ramach trójstronnej umowy szkoleniowej, szkolenia grupowego organizowanego przez urząd pracy, finansowania kosztów egzaminów (i innych sposobów potwierdzania nabycia wiedzy i umiejętności) oraz uzyskania dokumentów potwierdzających nabycie wiedzy i umiejętności, a także skorzystania z pożyczki edukacyjnej. W przypadku trójstronnych umów szkoleniowych (urząd pracy, pracodawca i instytucja szkoleniowa) podtrzymano obowiązek pracodawcy polegający na 6-miesięcznym zatrudnieniu bezrobotnego po ukończeniu szkolenia. Za niewypełnienie tego obowiązku przewidziano sankcję w postaci zwrotu zainwestowanych przez urząd pracy środków. Natomiast absolwent szkolenia, który nie podejmie lub przerwie zatrudnienie przed upływem okresu określonego w ramach takiej umowy, nie będzie mógł ubiegać się o pomoc finansowaną z Funduszu Pracy przez 12 miesięcy.

Staże

Projekt utrzymuje aktywizację zawodową w formie stażu – na zasadach jednolitych dla wszystkich bezrobotnych (zrezygnowano z różnicowania długości stażu w zależności od wieku). Skrócono jednak czas odbywania stażu przez bezrobotnego – minimalny okres stażu ma wynosić 3 miesiące, a maksymalny 6 miesięcy, ponadto uzależniono możliwość zorganizowania stażu dla bezrobotnych od deklaracji zatrudnienia bezrobotnego po odbytym stażu przez okres co najmniej równy okresowi stażu. Zachowano zasadę, że organizator stażu może przyjąć tylu stażystów, ilu zatrudnia pracowników, a jeśli nie zatrudnia pracowników – może przyjąć jednego stażystę. Natomiast ponowne odbycie stażu u tego samego pracodawcy, u którego wcześniej bezrobotny był zatrudniony, będzie możliwe po upływie 24 miesięcy. Łączny wymiar stażu odbywanego przez bezrobotnego nie będzie mógł przekroczyć 24 miesięcy, a u jednego organizatora łącznie nie będzie mógł przekroczyć 12 miesięcy. Nie będzie możliwe przyjęcie na staż przez organizatora osób z najbliższej rodziny. Tak jak obecnie staż będzie się odbywał na podstawie umowy między organizatorem a urzędem pracy, w oparciu o uzgodniony program. Organizator stażu, który przerwie realizację stażu bez uzasadnionej przyczyny lub nie dotrzyma obowiązku zatrudnienia absolwenta stażu, nie będzie miał możliwości przyjęcia stażysty przez okres roku.

Prace interwencyjne

W zakresie prac interwencyjnych projekt przewiduje:

1) wydłużenie okresu utrzymania zatrudnienia po zakończeniu refundacji z 3 do 6 miesięcy,

2) rezygnację ze zróżnicowania wymiaru czasu pracy oraz wysokości należnej refundacji,

3) możliwość organizowania prac interwencyjnych tylko dla długotrwale bezrobotnych.

Projekt przewiduje, że dyrektor powiatowego urzędu pracy zwraca pracodawcy, który zatrudnił w ramach prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy na okres do 6 miesięcy skierowanych długotrwale bezrobotnych, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych w wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdą osobę bezrobotną. Pracodawca będzie obowiązany, do utrzymania w zatrudnieniu skierowanego długotrwale bezrobotnego przez okres 6 miesięcy po zakończeniu refundacji, a niewywiązanie się z tego warunku lub naruszenie innych warunków umowy powoduje obowiązek zwrotu uzyskanej pomocy wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od całości uzyskanej pomocy od dnia otrzymania pierwszej refundacji.

Natomiast w razie rozwiązania umowy o pracę przez skierowanego bezrobotnego albo rozwiązania z nim umowy o pracę na podstawie art. 52 albo art. 53 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.) lub wygaśnięcia stosunku pracy skierowanego bezrobotnego w trakcie okresu objętego refundacją albo przed upływem okresu 6 miesięcy obowiązku utrzymania w zatrudnieniu, powiatowy urząd pracy będzie kierował na zwolnione stanowisko pracy innego długotrwale bezrobotnego. W przypadku odmowy przyjęcia skierowanego bezrobotnego na zwolnione stanowisko pracy, pracodawca będzie musiał zwrócić uzyskaną pomoc w całości wraz z odsetkami ustawowymi (chyba, że urząd pracy nie będzie miał możliwości skierowania bezrobotnego).

Szczególne uprawnienia opiekunów niepełnosprawnych

Projekt przewiduje zachowanie wszystkich obecnych form pomocy dla opiekunów osób niepełnosprawnych wprowadzonych do ustawy w ramach programu „Za życiem”, m.in.:

1) możliwości refundacji pracodawcy przez okres do 6 miesięcy części kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne za bezrobotnych opiekunów osoby niepełnosprawnej (z obowiązkiem utrzymania w zatrudnieniu bezrobotnego przez okres 6 miesięcy po zakończeniu refundacji pod rygorem zwrotu pomocy oraz system uzupełniania stanowiska pracy analogiczny jak przy pracach interwencyjnych),

2) grant na utworzenie stanowiska pracy w formie telepracy w rozumieniu art. 675 Kodeksu pracy dla skierowanego bezrobotnego opiekuna osoby niepełnosprawnej (z obowiązkiem utrzymania zatrudnienia bezrobotnego opiekuna osoby niepełnosprawnej przez okres 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy lub przez okres 18 miesięcy w 1/2 etatu; niewywiązanie się z warunku utrzymania zatrudnienia, lub wykorzystanie grantu niezgodnie z umową, lub jego niewykorzystanie powoduje obowiązek zwrotu grantu).

Zwolnienia monitorowane

Projekt utrzymuje także instytucję zwolnień monitorowanych. Pracodawca, który zamierza zwolnić z przyczyn dotyczących zakładu pracy co najmniej 50 pracowników w okresie 3 miesięcy będzie nadal zobowiązany do uzgodnienia z powiatowym urzędem pracy zakresu i form wsparcia dla zwalnianych pracowników, w szczególności w zakresie: pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, szkoleń, potwierdzenia nabytej wiedzy i umiejętności oraz uzyskania dokumentów potwierdzających nabycie wiedzy i umiejętności, i objęcie tym wsparciem pracowników. Działania podejmowane na rzecz pracowników przewidzianych do zwolnienia lub będących w trakcie wypowiedzenia lub w okresie 6 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego będą realizowane w formie programu. Program będzie mógł być realizowany przez powiatowy urząd pracy, agencję zatrudnienia lub instytucję szkoleniową we współpracy z pracodawcą oraz finansowany przez pracodawcę samodzielnie albo na podstawie porozumienia organizacji i osób prawnych z udziałem pracodawcy.

Projekt ustawy został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych. Nowa ustawa miałaby wejść w życie z dniem 1.1.2019 r.