Polski Ład. Zmiany w rozliczaniu wynagrodzeń od 2022 r.

Stosunek pracy – obliczanie miesięcznych zaliczek PIT

Zakłady pracy, którymi są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej. Zasady obliczania miesięcznych zaliczek określa art. 32 PDOFizU.

Zaliczki na podatek od dochodów ze stosunku pracy i pokrewnych oblicza się na zasadach ogólnych czyli stosując stawki z tabeli 2-stawkowej skali podatkowej. Zaliczki za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:

1) za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali – 17% dochodu uzyskanego w danym miesiącu;

2) za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 17% od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32% od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;

3) za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Dochodem jest suma uzyskanych w ciągu miesiąca przychodów ze stosunku pracy, służbowe, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 PDOFizU oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłaconych przez płatnika, pomniejszona o koszty uzyskania w wysokości podstawowej 250 zł lub podwyższonej dla dojeżdżających do pracy z innej miejscowości – 300 zł albo procentowej w razie korzystania przez pracownika z praw autorskich (50%), oraz o potrącone przez płatnika ze środków pracownika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne.

Obliczoną zaliczkę pomniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdzi, że:

1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;

2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;

3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 (z działalności gospodarczej);

4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Oświadczenie PIT-2 składa się jednokrotnie. Jeżeli stan faktyczny wynikający z tego, złożonego wcześniej, nie uległ zmianie, nie ma potrzeby co roku przedkładać nowego.

Zaliczki wg Polskiego Ładu 

Od 1.1.2022 r. zacznie obowiązywać nowa skala podatkowa, w której podwyższeniu ulegnie kwota  stanowiąca górną granicę pierwszego przedziału skali z dotychczasowych 85 528 zł do 120 000 zł. Poza tym, zmieni się kwota zmniejszająca podatek, która będzie wynosić 5100 zł.

Dotychczas odliczana od zaliczki na podatek składka zdrowotna potrącona w danym miesiącu przez płatnika ze środków ubezpieczonego, nie będzie w ogóle uwzględniana. Zniesiono bowiem prawo do obniżania podatku o składkę zdrowotną w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru.

Mimo to spora grupa pracowników w ogóle nie zapłaci podatku. Tak się stanie na skutek podniesienia kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku do 30 000 zł. Pracownikowi zarabiającemu przez cały rok np. 3100 zł brutto lub minimalną krajową – 3010 zł w ogóle nie wyjdzie podatek do zapłaty.

Z kolei osoby z wyższymi dochodami ze stosunku pracy i pokrewnych, tj. między 5701 zł a 11 141 zł miesięcznie będą korzystały z nowej ulgi dla pracowników (zwanej ulgą dla klasy średniej). Ulga ma zrównoważyć brak odliczenia składki zdrowotnej. Z kolei pracownicy, np. wysoko wykwalifikowani, zajmujący ważne stanowiska  zarabiający 13 000 zł miesięcznie i więcej, będą tracić.

Jedną z nowości jest także możliwość złożenia przez pracownika wniosku sporządzonego na piśmie w sprawie niestosowania miesięcznych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł. Płatnik zacznie pobierać zaliczki bez stosowania tych kosztów najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. W obecnym stanie prawnym pracownik nie ma podstawy do takiego ruchu, co czasem skutkuje koniecznością dopłacenia podatku w zeznaniu rocznym.

Kolejna istotna rzecz dotyczy pracowników korzystających z procentowych kosztów uzysku i ze zwolnień podatkowych. W przypadku zastosowania zwolnień od podatku dla pracowników: w wieku do 26. lat, dla przybyłych z zagranicy, dla mających co najmniej czworo dzieci, dla pracujących seniorów, w zakresie przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, suma łącznych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% przychodu (art. 22 ust. 9 pkt 1-3 PDOFizU, np. z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich), oraz wymienionych przychodów zwolnionych od podatku w zakresie przychodów ze stosunku pracy i pokrewnych, nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej czyli 120 000 zł.

Ulga dla pracowników 

Na czym polega „ulga dla klasy średniej”? Otóż, za miesiące, w których podatnik uzyskał w danym zakładzie pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu według skali, płatnik pomniejsza dochód o kwotę ulgi dla pracowników, w wysokości obliczonej według wzoru:

1) (A x 6,68% – 380,50 zł) : 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł,

2) (A x (–7,35%) + 819,08 zł) : 0,17, dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł

– w którym A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ulga będzie stosowana przez zakład pracy niejako z urzędu, automatycznie. Natomiast podatnik będzie mógł złożyć sporządzony na piśmie wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę powyższej ulgi dla pracowników. Wówczas płatnik nie pomniejszy dochodu najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Wniosek ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Wniosek przyda się w sytuacji, gdy pracownik stwierdzi, że rocznie jego przychody nie osiągną kwoty uprawniającej do ulgi. Aby z niej skorzystać podatnik musi rocznie uzyskać przychód nie niższy niż 68 412 zł. Chodzi o sumę uzyskanych przychodów ze stosunku pracy i pokrewnych. Jeśli pracownikowi w trakcie roku zostanie odliczona ulga, ale roczny przychód będzie niższy niż ten minimalny, to w rocznym rozrachunku będzie musiał podatek dopłacić.

Zmniejszenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki 

Obecnie jest tak, że w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika będącego m.in. pracodawcą, zgodnie z ogólnymi zasadami, jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami PDOFizU, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki (art. 83 ust. 1 ŚwiadOpZdrU).

Od 1.1.2022 r. ów przepis nieco się zmieni. Mianowicie, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, np. pracodawcę, zgodnie z przepisami art. 7 i 81 ŚwiadOpZdrU, będzie wyższa od kwoty ustalonej w nowym ust. 2b, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Kwotą, do której będzie przyrównywana składka zdrowotna wyliczona wg stopy 9% podstawy, będzie zaliczka na podatek obliczona zgodnie z przepisami PDOFizU, ale w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r.

Co to w praktyce oznacza? Tyle, że trzeba będzie obliczyć zaliczkę na dotychczasowych zasadach, czyli z odliczeniem kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 43,76 zł, a nie 425 zł. W przeciwnym razie, pracownicy, u których zaliczka na podatek wyjdzie 0 zł – np. przy minimalnym wynagrodzeniu za pracę – w ogóle nie płaciliby składki zdrowotnej. Ta bowiem uległaby obniżeniu do zerowej zaliczki.

Przykładowe listy płac na 2022 r.

1) pracownik w wieku 35 lat, z wynagrodzeniem 3100 zł (podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do kwoty zmniejszającej podatek, brak PPK)

2) pracownik w wieku 59 lat, zatrudniony na 1/4 etatu, z wynagrodzeniem 900 zł (podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do kwoty zmniejszającej podatek, brak PPK)

3) pracownik w wieku wyżej 26 lat, wynagrodzenie – 6 500 zł (podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do kwoty zmniejszającej podatek, brak PPK)

4) pracownik w wieku wyżej 26 lat, wynagrodzenie – 10 000 zł (podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do kwoty zmniejszającej podatek, brak PPK)

5) pracownik w wieku wyżej 26 lat, wynagrodzenie – 15 000 zł (podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do kwoty zmniejszającej podatek, brak PPK)

Nowe zwolnienia z PIT

Poza znanym już zwolnieniem dla młodych w wieku do 26. lat, od 1.1.2022 r. będą miały zastosowanie kolejne, nowe.

1) przeniesienie miejsca zamieszkania (ulga relokacyjna) – art. 21 ust. 1 pkt 152 PDOFizU

Wyłączone z opodatkowania będą przychody podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,

b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 PDOFizU,

c) z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub 5-proc. podatkiem od własności intelektualnej albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

– w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego.

Zwolnienie przysługuje pod warunkiem, że:

1) w wyniku przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium Polski podatnik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu oraz

2) podatnik nie miał miejsca zamieszkania w Polsce w okresie obejmującym:

a) trzy lata kalendarzowe poprzedzające bezpośrednio rok, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium RP, oraz

b) okres od początku roku, w którym zmienił miejsce zamieszkania na Polskę, do dnia poprzedzającego dzień, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Polski, oraz

3) podatnik:

a) posiada obywatelstwo polskie, Kartę Polaka lub obywatelstwo innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, lub

b) miał miejsce zamieszkania:

– nieprzerwanie co najmniej przez okres, o którym mowa w pkt 2, w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do EOG, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Republice Chile, Państwie Izrael, Japonii, Kanadzie, Meksykańskich Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Republice Korei, Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub Stanach Zjednoczonych Ameryki, lub

– na terytorium Polski nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat kalendarzowych poprzedzających okres, o którym mowa w pkt 2, oraz

4) posiada certyfikat rezydencji lub inny dowód dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w okresie niezbędnym do ustalenia prawa do tego zwolnienia, oraz

5) nie korzystał uprzednio, w całości lub w części, z tego zwolnienia – w przypadku podatników, którzy ponownie przeniosą miejsce zamieszkania na teren Polski.

Zwolnienie będzie miało zastosowanie do podatników, którzy przenieśli tu miejsce zamieszkania po dniu 31.12.2021 r.

2) rodziny wielodzietne (cztery +) – art. 21 ust. 1 pkt 153 PDOFizU

Od przyszłego roku zwolnione od podatku dochodowego będą przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,

b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 PDOFizU (działalność wykonywana osobiście),

c) z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub  5 proc. podatkiem od własności intelektualnej albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

– który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.

Chodzi tu o dzieci:

Przy ustalaniu prawa do zwolnienia nie uwzględnia się dziecka, które w roku podatkowym, na podstawie orzeczenia sądu, zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Podatnik korzystający z takiej ulgi będzie obowiązany złożyć w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, informację, według ustalonego wzoru, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci.

Na żądanie organów podatkowych podatnik będzie musiał przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do powyższego zwolnienia, w szczególności:

1) odpis aktu urodzenia dziecka;

2) zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;

3) odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;

4) zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Informacji nie trzeba będzie składać, jeżeli w złożonym zeznaniu podatkowym, w którym podatnik dokonał odliczenia ulgi na dzieci na podstawie art. 27f updof, oświadczył, że równocześnie skorzystał ze zwolnienia z tytułu posiadania co najmniej czworo dzieci i prawo do zastosowania tego zwolnienia i tego odliczenia przysługiwało w stosunku do tych samych dzieci.

3) pracujący seniorzy  – art. 21 ust. 1 pkt 154 PDOFizU

Kolejne, nowe zwolnienie dotyczy zarabiających osób uprawnionych do emerytury lub renty. Zwolnione będą przychody:

a) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników,

b) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,

c) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,

d) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

e) świadczenia, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4a, tj. pieniężnego otrzymywanego po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej,

f) uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających powyższym zwolnieniom od podatku nie będą uwzględniane przychody podlegające opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie, zwolnionych od podatku dochodowego, oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ponadto, suma przychodów zwolnionych od podatku, tj. u młodych do 26. lat, dla seniorów, dla rodzin wielodzietnych oraz powracających do Polski, nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85 528 zł.

Powyższe zwolnienia będą stosowane już trakcie roku podatkowego przez płatnika, przy poborze zaliczek na podatek, jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania tych zwolnień. W oświadczeniu dotyczącym spełnienia warunków do stosowania zwolnienia dla powracających do Polski, podatnik wskaże również rok rozpoczęcia i zakończenia stosowania zwolnienia. Płatnik uwzględni zwolnienie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika. Jeżeli podatnik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik pominie zwolnienie najpóźniej od kolejnego miesiąca, w którym otrzymał powiadomienie.

Zleceniobiorcy

Przychody z działalności wykonywanej osobiście uzyskiwane przez osoby wykonujące umowy zlecenia podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 41 PDOFizU. Zgodnie z nim, podstawą opodatkowania jest tu dochód tj. przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów w wysokości 20% przychodu  pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód, oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki społeczne. Do dochodu stosuje się najniższą stawkę podatkową określoną w skali, tj. 17%.

Od 1.1.2022 r. składka zdrowotna już nie będzie obniżała zaliczki na podatek. Jeżeli podatnik (zleceniobiorca) złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o niepobieranie miesięcznych zaliczek, płatnik ich nie pobierze najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Prawo do złożenia wniosku przysługuje podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, tj. kwoty 30 000 zł (5100 zł : 0,17), oraz który nie osiąga innych dochodów, poza dochodami uzyskiwanymi od tego płatnika, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem pomniejszenia z tytułu PIT-2, lub są opłacane samodzielnie z działalności gospodarczej. Wniosek podatnik składa odrębnie dla każdego roku podatkowego.