Szacowanie wartości usług lub dostaw powtarzających się

Przedmiotem jednej ze zmian jest przepis odnoszący się do szacowania wartości usług lub dostaw powtarzających się lub podlegających wznowieniu w określonym czasie. Doprecyzowuje się, że podstawą ustalenia ich wartości jest rzeczywista łączna wartość kolejnych zamówień tego samego rodzaju. Jak rozumieć pojęcie „zamówień tego samego rodzaju” wyjaśnia się w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazując, że są to usługi i dostawy, które mogą być dostarczone przez tego samego wykonawcę, choć mają nieco odmienne przeznaczenie (np. materiały biurowe) lub gdy są przeznaczone do identycznego lub podobnego użytku.

Oświadczenie dotyczące „karalności” osób z art. 56 ust. 3 PZP

W projekcie ustawy przewidziano zmianę art. 56 ust. 3 PZP, polegającą na rezygnacji z nowego obowiązku (nieznanego przepisom ZamPublU, a jednocześnie wywołującego już teraz duże kontrowersje praktyczne) składania oświadczenia o braku lub istnieniu prawomocnego skazania za przestępstwa popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia przez osoby wykonujące czynności związane z przygotowaniem postępowania (np. dokonujące opisu przedmiotu zamówienia, oszacowania wartości zamówienia). Oświadczenie w „ograniczonym osobowo” zakresie w stosunku do uchwalonych przepisów PZP miałoby być składane przed rozpoczęciem wykonywania czynności związanych z przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia.

Tryb podstawowy w zamówieniach „krajowych”

Konsekwentnie prawodawca w kolejnym projekcie nowelizacji PZP wprowadza przepisy mające na celu doprecyzowanie przepisów PZP odnośnie do zupełnie nowej procedury, nieznanej obecnej ZamPublU, tj. trybu podstawowego w postępowaniach o wartości zamówienia mniejszej od progów unijnych. Dla przypomnienia, tryb podstawowy to nazwa „własna” trybu, w ramach którego możliwe będzie skorzystanie z jednego z trzech wariantów (tj. bez negocjacji, z możliwością negocjacji albo z obowiązkowymi negocjacjami). Regulacje te są o tyle istotne, że w przepisach PZP nie przewidziano dla zamówień krajowych w ogóle trybu przetargu nieograniczonego, a nowy tryb podstawowy jest oparty wyłącznie na przepisach krajowych PZP.

Dookreślono w projekcie zmiany PZP (czego brakuje w uchwalonej PZP) „końcowy” termin zapewnienia bezpłatnego, pełnego, bezpośredniego i nieograniczonego dostępu na stronie internetowej prowadzonego postępowania do SWZ (wariant 1 i 2 trybu podstawowego) lub opisu potrzeb i wymagań (wariant 3 trybu podstawowego) w postępowaniu o wartości mniejszej od progów unijnych, wskazując, że ma być on zapewniony nie krócej, niż do dnia udzielenia zamówienia (tj. zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego). W projekcie doprecyzowuje się też definicję trybu podstawowego w wariancie 2 (art. 275 pkt 2 PZP) oraz w wariancie 3 (art. 275 pkt 3 PZP), a także zamieszcza regulacje mające na celu uporządkowanie kolejności regulacji dotyczących procedowania w wariancie 2 i 3 trybu podstawowego oraz dookreślenie sposobu postępowania z ofertami złożonymi w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu w BZP.

Tryb podstawowy w wariancie 2

Wariant 2 trybu podstawowego to procedura udzielenia zamówienia, w której w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu w BZP oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, z którymi zamawiający może prowadzić negocjacje, o ile przewidział taką możliwość. Po złożeniu ofert zamawiający ma więc dwie możliwości:

1) może wybrać najkorzystniejszą ofertę bez negocjacji albo

2) prowadzić negocjacje w celu ulepszenia treści ofert, które to negocjacje mogą dotyczyć wyłącznie treści ofert podlegających ocenie w ramach kryteriów oceny ofert, przy czym – co jest novum – nie może ograniczyć zakresu negocjacji do wybranych kryteriów oceny ofert (art. 278 pkt 2 PZP). Po zakończeniu negocjacji zamawiający zaprasza wykonawców do składania ofert dodatkowych.

Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 287 ust. 1 PZP w przypadku wariantu 2, gdy zamawiający nie prowadzi negocjacji, dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty spośród niepodlegających odrzuceniu ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu. Ustawodawca zdecydował ponadto o wprowadzeniu odróżnienia ofert dodatkowych składanych w wariancie 2 trybu podstawowego od ofert ostatecznych składanych w wariancie 3 trybu podstawowego. Doprecyzowuje się też, że w wariancie 2 trybu podstawowego wykonawca nie musi brać udziału w negocjacjach, a zamawiający zaprasza do składania ofert dodatkowych wszystkich wykonawców, których oferty złożone w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie zostały odrzucone. Zamawiający przed zaproszeniem do negocjacji informuje równocześnie wszystkich wykonawców, którzy w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu złożyli oferty, o wykonawcach:

1) którzy złożyli oferty,

2) których oferty zostały odrzucone,

3) których oferty zostały zakwalifikowane do negocjacji oraz o punktacji przyznanej ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łącznej punktacji

– podając uzasadnienie faktyczne i prawne.

W związku z wprowadzeniem w projekcie ustawy w wariancie 2 ofert dodatkowych zamiast ofert ostatecznych (jak w uchwalonej PZP) określa się w ustawie krótszy minimalny termin na składanie ofert dodatkowych. W wielu przypadkach bowiem ulepszenie oferty będzie polegać jedynie na zmianie ceny. Zamawiający będzie więc wyznaczał termin na złożenie ofert dodatkowych z uwzględnieniem czasu potrzebnego na przygotowanie tych ofert, z tym że termin ten nie może być krótszy niż 5 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert dodatkowych.

W art. 296 ust. 2 zd. 1 PZP dotyczącym wariantu 2 trybu podstawowego przesądza się, że wykonawca może (ale nie musi) złożyć ofertę dodatkową, która zawiera nowe propozycje w zakresie treści ofert, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert. Ponadto wyraźnie wskazuje się, że oferta dodatkowa nie może być mniej korzystna niż oferta złożona w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu. Wyjaśniono również status wywołany złożeniem oferty dodatkowej. Otóż oferta przestaje wiązać wykonawcę w zakresie, w jakim złoży on ofertę dodatkową zawierającą korzystniejsze propozycje. Oznacza to, że oferta dodatkowa stanowi jedynie wyjątkowo dopuszczalną zmianę pierwotnie oferowanych elementów oferty, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert. W pozostałym zakresie wykonawca jest nadal związany ofertą złożoną w odpowiedzi na ogłoszenie. Dodatkowo unormowano wprost, że oferta dodatkowa, która jest mniej korzystna niż oferta złożona w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, podlega odrzuceniu.

Tryb podstawowy w wariancie 3

W wariancie 3 trybu podstawowego ustawodawca wyodrębnia trzy główne etapy. W pierwszym etapie, w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu w BZP, oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. W drugim etapie zamawiający prowadzi negocjacje w celu ulepszenia treści ofert, a w trzecim etapie wykonawcy składają oferty ostateczne, spośród których zamawiający dokonuje wyboru oferty najkorzystniejszej. Ponadto doprecyzowano, że w przypadku wariantu 3, opis potrzeb i wymagań zawiera informację, czy zamawiający przewiduje możliwość ograniczenia liczby wykonawców, których zaprosi do negocjacji, stosując kryteria oceny ofert.

Co istotne, w przypadku wariantu 3 do ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie stosuje się przepisów art. 222 ust. 4 PZP (tj. wymogu zamieszczania przed otwarciem ofert na stronie internetowej prowadzonego postępowania kwoty, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia), art. 224 PZP (tj. badania rażąco niskiej ceny), art. 225 PZP (tj. kwestii podatkowych w ofercie), art. 226 ust. 1 pkt 8–14, 17 i 18 PZP (tj. nie stosuje się znacznej części przesłanek odrzucenia oferty). Niemniej, zamawiający odrzuca oferty, które nie spełniają minimalnych wymagań dotyczących opisu przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia, określonych przez zamawiającego.

W wariancie 3 trybu podstawowego zamawiający zaprasza do składania ofert ostatecznych wszystkich wykonawców, których oferty złożone w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie zostały odrzucone, i którzy brali udział w negocjacjach. Przekazuje wtedy SWZ. Przesądza się tym samym, że w wariancie 3 trybu podstawowego wykonawca powinien złożyć ofertę ostateczną, która spełnia minimalne wymagania dotyczące przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia, określone przez zamawiającego w opisie potrzeb i wymagań.

Umowa w sprawie zamówienia publicznego

W odniesieniu do umów w sprawie zamówienia publicznego w projekcie nowelizacji PZP zaproponowano trzy zmiany. Pierwsza z nich polega na przywróceniu dotychczasowego brzmienia art. 142 ust. 1 ZamPublU, tak aby nie ograniczać zawierania umów w sprawie zamówienia publicznego wyłącznie do 4 lat, co ma przede wszystkim znaczenie przy wieloletnich umowach na roboty budowlane (art. 434 ust. 1 PZP). Druga propozycja zmiany dotyczy waloryzacji wynagrodzenia, w przypadku gdy umowa została zawarta po upływie 180 dni od dnia upływu terminu składania ofert. Zgodnie z projektowanym art. 439 ust. 3 PZP, jeżeli umowa została zawarta po upływie 180 dni od dnia upływu terminu składania ofert, początkowym terminem ustalenia zmiany wynagrodzenia jest dzień otwarcia ofert, chyba że zamawiający określi termin wcześniejszy. Sposób dokonania waloryzacji wynika z art. 439 ust. 2 PZP. Trzecia propozycja zmiany polega na doprecyzowaniu u art. 448 PZP stanowiącego o ogłoszeniu o wykonaniu umowy, które jest zamieszczane w BZP na zasadach określonych w dziale III rozdziale 2 ustawy, również w przypadku zamówień klasycznych oraz sektorowych o wartości równej lub przekraczającej progi unijne.

Środki ochrony prawnej

W projekcie ustawy przedmiotem zmian są także regulacje dotyczące środków ochrony prawnej. Zmiany mają przede wszystkim charakter porządkujący i uzupełniający materię ustawową, w celu zapewnienia kompleksowości regulacji oraz wyeliminowania ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych. Prawodawca uznał – jak podniesiono w uzasadnieniu do projektu – że jednoznacznego wyrażenia w treści PZP wymagają zwłaszcza kwestie:

1) niebudzącego wątpliwości wymagania co do składania odpisu, dla strony przeciwnej, pism w postępowaniu odwoławczym oraz pełnomocnictwa wyłącznie w przypadku pism składanych w formie pisemnej; pisma składane w postaci elektronicznej, z natury rzeczy, nie wymagają odpisu (art. 507, art. 511, art. 514, art. 516 i art. 528 PZP);

2) objęcia regulacją art. 510 ust. 1 PZP dotyczącą udzielanego pełnomocnictwa w postępowaniu odwoławczym nie tylko strony, ale również uczestnika postępowania, a w ust. 2 – niebędących przedsiębiorcami, jednostek nieposiadających osobowości prawnej;

3) objęcia treścią odwołania wskazania, że zaniechano przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub zorganizowania konkursu na podstawie ustawy (art. 516 PZP), jeżeli tego dotyczy wnoszone odwołanie;

4) uzupełniania braków formalnych w przypadku niedołączenia pełnomocnictwa, a także obowiązku sporządzenia przez Prezesa KIO uzasadnienia do postanowienia o zwrocie odwołania (art. 518 i art. 519 PZP);

5) uprawnienia uczestnika postępowania odwoławczego wnoszącego sprzeciw do zwrotu uzasadnionych kosztów, które poniósł w związku z aktywnym udziałem w tym postępowaniu (art. 574 PZP).

W dość znacznym zakresie proponuje się uzupełnienie przepisów dotyczących przeprowadzania dowodów w postępowaniu odwoławczym. Przesądza się o możliwości dopuszczenia dowodu nie tylko na rozprawie, ale również na posiedzeniu niejawnym, co powinno w znaczącym stopniu usprawnić prowadzenie postępowania odwoławczego i zakończenie go w ciągu 15 dni. W postanowieniu o dopuszczeniu dowodu, w każdym przypadku, należy oznaczyć środek dowodowy i fakty, które mają nim zostać wykazane. Jednocześnie w celu zapewnienia elastyczności prowadzonego postępowania, przewidziano, że skład orzekający nie jest związany swym postanowieniem dowodowym i może je stosownie do okoliczności uchylić lub zmienić. Ponadto, z racji możliwości przeprowadzania w postępowaniu odwoławczym dowodu z zeznań świadka, konieczne stało się uregulowanie podstawowych zagadnień związanych z przeprowadzeniem tego dowodu, m.in. w zakresie niezdolności do bycia świadkiem, prawa odmowy zeznań oraz prawa do odmowy udzielenia odpowiedzi na pytania zadawane przez skład orzekający KIO.

W celu zapewnienia kompleksowości regulacji ustawowych dotyczących sporządzania protokołu poprzez utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk, dodano przepis nakazujący odpowiednie stosowanie przepisów rozporządzenia regulującego od strony technicznej kwestie utrwalania przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk w postępowaniu cywilnym. Jednoznacznie przesądzono, że zapis dźwięku albo obrazu i dźwięku objęty protokołem nie podlega sprostowaniu.

Kontrola

W projekcie przewiduje się też zmiany dotyczące kontroli. Wskazuje się, że przepisy dotyczące kontroli prowadzonej przez Prezesa UZP mają nie tylko zastosowanie do postępowania o udzielenie zamówienia oraz do umowy, ale także odpowiednie zastosowanie do kontroli zgodności z przepisami ustawy postępowania o zawarcie umowy ramowej, dynamicznego systemu zakupów, systemu kwalifikowania wykonawców lub konkursu oraz do kontroli zawarcia lub zmiany umowy ramowej. Aby wzmocnić efektywność jednej z reguł przeprowadzania kontroli udzielania zamówień, jaką jest obowiązek organu kontroli uwzględniania wyników przeprowadzonej wcześniej kontroli innego organu kontroli, proponuje się aby zamawiający niezwłocznie po wszczęciu kontroli informował organ kontroli o przeprowadzonej wcześniej kontroli danego zamówienia przez inny organ kontroli, i udostępniał jej wyniki.