Tarcza antykryzysowa 4.0 to potoczna nazwa ustawy z 19.6.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1086). Podobnie jak jej poprzednie odsłony przynosi ona nowe rozwiązania w sferze zatrudnienia, zmieniając tzw. specustawę, czyli ustawę z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.). Większość z nich obowiązuje od 24.6.2020 r.

15 rozwiązań dotyczących zatrudnienia w tarczy antykryzysowej 4.0

Lp. Rodzaj rozwiązania Sposób realizacji
1. Doprecyzowanie warunków polecenia pracy zdalnej

(art. 3 specustawy zmieniany art. 77 pkt 1 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Pracodawca może wydać polecenie pracy zdalnej, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy

– Środki pracy i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz jej obsługę logistyczną ma zapewnić pracodawca. Pracownik będzie mógł używać własnych pod warunkiem, że umożliwi to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę

– Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną będzie prowadzić ewidencję wykonanych czynności

– Pracodawca ma prawo w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej
2. Tymczasowe przeniesienie pracownika samorządowego do innej pracy

(art. 3a specustawy dodany art. 77 pkt 2 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Wójt, burmistrz, prezydent miasta, w tym prezydent miasta na prawach powiatu może – w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii – jednostronnie przenieść tymczasowo pracownika samorządowego (w tymi kierownika podległej jednostki organizacyjnej) do wykonywania innej pracy, niż określona w umowie o pracę

– Do przeniesienia kobiety w ciąży, pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia lub osoby będącej jedynym opiekunem dziecka w wieku do lat 15 będzie wymagana ich zgoda

– Warunki przeniesienia: zapewnienie sprawnej realizacji zadań jednostki, do której przenoszony jest pracownik; praca zgodna z kwalifikacjami pracownika; praca w tej samej lub innej miejscowości; maksymalny okres przeniesienia 3 miesiące; wynagrodzenie – stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego; zachowanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy
3. Doprecyzowanie sposobu obliczania spadku obrotów gospodarczych

(art. 15g ust. 9, art. 15zf ust. 2 i art. 15zzb ust. 3 specustawy zmieniane odpowiednio art. 77 pkt 13 lit. f, pkt 28 lit. a i pkt 37 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Spadek obrotów gospodarczych ma być liczony z dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 31 grudnia 2019 r. (obecnie pod 1 stycznia 2020 r.) do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku

– Dotyczy dofinansowania do wynagrodzeń ze środków FGŚP i na podstawie umowy ze starostą, a także warunków zastosowania elastycznych form czasu pracy
4. Przyznanie pracodawcy prawa do wprowadzenia przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy z powodu istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń

(art. 15gb specustawy dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń to zwiększenie ilorazu kosztów wynagrodzeń pracowników, z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników finansowanych przez pracodawcę i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług (dalej iloraz kosztów i przychodów) z tego samego miesiąca kalendarzowego dowolnie wskazanego przez przedsiębiorcę i przypadającego od 1 marca 2020 r. do dnia poprzedzającego skorzystanie przez pracodawcę z jednego z uprawnień, nie mniej niż o 5% w porównaniu do takiego ilorazu z miesiąca poprzedzającego (miesiąc bazowy); za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego

– Obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika (osoby pozostające w stosunkach pracy i zatrudnione na umowach o pracę nakładczą, zlecenia i oświadczenie usług) może nastąpić maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, przy czym wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika przed jego obniżeniem

– Przestój ekonomiczny pozwoli pracodawcy

wypłacać wynagrodzenie obniżone o maksimum 50%, nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę adekwatne do wymiaru czasu pracy

– Oba rozwiązania mają być wprowadzane w drodze porozumienia ze stroną związkową/pracowniczą na okres do 6 miesięcy od miesiąca, w którym iloraz kosztów i przychodów uległ zmniejszeniu do poziomu mniejszego niż 105% ilorazu z miesiąca bazowego, nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii

– Z obu uprawnień nie skorzystają pracodawcy, u których iloraz kosztów i przychodów w miesiącu, w którym wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń wynosi mniej niż 0,3

– Zastosowanie jednego z tych rozwiązań nie wykluczy dofinansowania do wynagrodzeń pracowników ze środków FGŚP
5. Udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego

(art. 15gc specustawy dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Dotyczy okresu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii

– Pracodawca może udzielić niewykorzystanego dotychczas urlopu z poprzednich lat bez zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów

– Maksymalny wymiar urlopu udzielanego w tym trybie – 30 dni
6. Ograniczenie wysokości odpraw i innych świadczeń wypłacanych z powodu rozwiązania stosunku pracy

(art. 15gd specustawy dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Dotyczy pracodawców, którzy zanotowali spadek obrotów gospodarczych (w rozumieniu art. 15g ust. 9 specustawy) lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń z powodu przeciwdziałania COVID – 19 w rozumieniu art. 15gb ust. 2 specustawy

– Ma zastosowanie wobec rozwiązywania stosunków pracy oraz umów zlecenia, o świadczenie usług i o dzieło, a także ustania odpłatnego pełnienia funkcji. Nie dotyczy umów agencyjnych

– Maksymalna wartość odpraw, odszkodowań i innych świadczeń wypłacanych w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii koronawirusa w razie rozwiązania stosunku pracy to 10-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę – 26 tys. zł w 2020 r.
7. Zawieszenie obowiązków wynikających z przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

(art. 15ge specustawy dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Dotyczy pracodawców, którzy zanotowali spadek obrotów gospodarczych (w rozumieniu art. 15g ust. 9 specustawy) lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń z powodu przeciwdziałania COVID – 19 w rozumieniu art. 15gb ust. 2 specustawy

– Zawieszenie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii może obejmować tworzenie lub funkcjonowania zfśs, dokonywanie odpisu podstawowego, wypłaty świadczeń urlopowych

– Musi mieć formę porozumienia z reprezentatywnymi związkami zawodowymi, jeśli działają one u pracodawcy

– Z mocy praca zostały zawieszone postanowienia układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania, ustalających wyższą wysokość odpisu na zfśs oraz przewidujących inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określają przepisy o zfśs. Pracodawca stosuje w zamian ustawową wartość odpisu
8. Wypowiadanie umów o zakazie konkurencji

(art. 15gf specustawy dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Dotyczy umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, a także umowy: agencyjnej, zlecenia, o świadczenie usług i o dzieło

– 7-dniowe wypowiedzenie może złożyć każda ze stron
9. Rozszerzenie grupy pracowników, których wynagrodzenia mogą być dofinansowywane ze środków FGŚP

(art. 15gg dodany art. 77 pkt 16 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Pracodawca może wnioskować o dofinansowanie do wynagrodzenia pracowników nieobjętych: przestojem w rozumieniu art. 81 KP, przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy w rozumieniu art. 15g ust. 1 specustawy

– Maksymalna wartość dofinansowania to połowa wynagrodzeń pracowników, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego na podstawie przepisów emerytalnych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku
10. Poszerzenie grupy pracodawców uprawnionych do wsparcia finansowego ze środków FGŚP na ochronę miejsc pracy

(art. 15g zmieniony art. 77 pkt 13 tarczy antykryzysowej 4.0 i art. 15g1 dodany art. 77 pkt 14 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Do grona uprawnionych do wnioskowania o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników

i środki na składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracy od przyznanych świadczeń dołączyły: państwowe, prowadzone wspólnie z ministrem właściwym ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz samorządowe instytucje kultury; kościelne osoby prawne i ich jednostki organizacyjne; spółki wodne w rozumieniu prawa wodnego

– O wsparcie finansowe wymienione podmioty mogą występować, jeśli spełnią ustawowe kryteria dotyczące poziomu spadku obrotów/przychodów, braku zaległości podatkowo-składkowych, zastosowania przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy

– Samorządowe instytucje kultury mogą otrzymać dofinansowanie w czasie przestoju ekonomicznego maksymalnie do 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym 40% dofinansowania jest wypłacane ze środków FGŚP, a 60% – ze środków organizatora; w przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy – do wysokości połowy wynagrodzenia, jednak nie więcej niż̇ 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego na podstawie przepisów emerytalnych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, przy czym także obowiązuje zasada stosunkowego podziału dofinansowania 40% ze środków FGŚP i 60% ze środków organizatora
11. Wyłączenie zwolnienia pracownika młodocianego z obowiązku świadczenia pracy

(art. 15f ust. 1a, 1b i ust. 3 specustawy dodany art. 77 pkt 12 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Zwolnienie nie dotyczy pracownika młodocianego, który w roku szkolnym 2019/2020 realizuje dokształcanie teoretyczne w III klasie branżowej szkoły I stopnia albo spełnia obowiązek nauki poprzez realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy i w okresie czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty kończy ostatni rok nauki zawodu w pozaszkolnym systemie kształcenia

– Warunkiem wyłączenia zwolnienia jest zgoda pracownika młodocianego (a gdy jest niepełnoletni – jego rodzica albo opiekuna prawnego), wyrażona w formie pisemnej, na realizację zajęć praktycznych w ramach przygotowania zawodowego u pracodawcy w okresie czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty
12. Złożenie wniosku o świadczenie postojowe przez zleceniobiorcę

(art. 15zsa specustawy dodany art. 77 pkt 34 tarczy antykryzysowej 4.0)

 Zleceniobiorca ma prawo sam złożyć wniosek do ZUS o przyznanie świadczenia postojowego, jeśli zleceniodawca odmówi wykonania tej czynności
13. Zmiany w procedurze dotyczącej dofinansowania na mocy umowy ze starostą

(art. 15zzb specustawy zmieniony art. 77 pkt 37 tarczy antykryzysowej 4.0, art. 95 i art. 98 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Zniesienie obowiązku składania oświadczenia o zatrudnianiu każdego z pracowników objętych umową oraz kosztach ich wynagrodzeń i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne – według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie ma być wypłacone

– Nałożenie na pracodawcę obowiązku informowania PUP, w formie oświadczenia, o każdej zmianie danych pracowników wpisanych do wykazu pracowników stanowiącego załącznik do wniosku o dofinansowanie, mającej wpływ na wysokość wypłacanego dofinansowania, w terminie 7 dni roboczych od dnia uzyskania informacji o jej wystąpieniu

– Zgłoszona zmiana będzie uwzględniana przez PUP przy ustalaniu kolejnej transzy dofinansowania

– Zniesienie obowiązku zwrotu dofinansowania, jeśli – w okresie, na który zostało przyznane dofinansowanie – pracownik objęty umową rozwiąże umowę o pracę, zostanie zwolniony w trybie dyscyplinarnym na podstawie art. 52 KP lub jego stosunek pracy wygaśnie

– Dofinansowanie nie podlega egzekucji sądowej i administracyjnej, z wyjątkiem egzekucji prowadzonej na rzecz osób, na których wynagrodzenia i należne od tych wynagrodzeń składki na ubezpieczenia społeczne dofinansowanie zostało przekazane. Środki te, w razie ich przekazania na rachunek płatniczy, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego

– Powyższe zasady obowiązują wobec dofinansowań przyznanych przed wejściem w życie tarczy 4.0; nierozpatrzone do tego czasu wnioski nie wymagają zmiany, a podpisane umowy zostały zmienione z mocy prawa; kontynuacja rozpoczętych egzekucji jest niedopuszczalna, a zajęte środki podlegają zwrotowi
14. Poszerzenie grupy uprawnionych do dofinansowania wynagrodzeń pracowników na mocy umowy ze starostą

(art. 15zz2 dodany art. 77 pkt 43 tarczy antykryzysowej 4.0)

 – Do grona uprawnionych dołączyły kościelne osoby prawne i ich jednostki organizacyjne

– Dofinansowanie może zostać przyznane na maksymalnie 3 miesiące przypadające od miesiąca złożenia wniosku
15. Rozszerzenie procedury ograniczania kosztów osobowych w sferze budżetowej

(art. 15zzzzzo ust. 1 i art. 15zzzzzr ust. 1 specustawy zmieniony art. 77 pkt 52-53 tarczy antykryzysowej 4.0)

 Zasady dotyczące oszczędności osobowych w administracji rządowej (obowiązek zmniejszenie zatrudnienia lub czasowe pogorszenie warunków zatrudnienia) zostały rozszerzone na następujące jednostki sektora finansów publicznych: agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, państwowe fundusze celowe, ZUS i KRUS oraz zarządzane przez nie fundusze, a także NFZ