Obowiązuje już porozumienie w sprawie Międzynarodowej Służby Poszukiwań

1. Omówienie przepisów

W Dz.U. z 7.6.2016 r. pod poz. 797 opublikowano Porozumienie o Międzynarodowej Służbie Poszukiwań, sporządzone w Berlinie 9.12.2011 r.

Porozumienie to zawarło 11 państw (9 europejskich oraz USA i Izrael), a dotyczy ono Międzynarodowej Służby Poszukiwań (dalej: MSP) utworzonej w celu:

• prowadzenia poszukiwań osób zaginionych,
• gromadzenia, porządkowania, przechowywania i udostępniania rządom i zainteresowanym osobom dokumentów dotyczących Niemców i nie-Niemców, którzy byli internowani w nazistowskich obozach koncentracyjnych lub obozach pracy, lub nie-Niemców, którzy byli wysiedleni w związku z II wojną światową.

2. Komentarz

Postanowienia tego porozumienia są istotne nie tylko dla osób prowadzących wspomniane wyżej poszukiwania. Okażą się one ważne także dla różnego rodzaju instytucji, m.in. dla organizacji pozarządowych, które mogą również włączać się w takie poszukiwania, realizując swoje cele statutowe . Podmioty te będą mogły otrzymać od MSP potrzebne im w tym zakresie informacje.

Porozumienie reguluje bowiem kwestie związane z:

• zachowaniem, przechowaniem, katalogowaniem i ewidencjonowaniem oryginalnych materiałów archiwalnych,
• poszukiwaniem – MSP udziela informacji pomocnych w tym zakresie zainteresowanym osobom, instytucjom i organizacjom,
• badaniem – MSP poza udzielaniem informacji może też prowadzić badania w oparciu o posiadane archiwa i dokumenty,
• upamiętnienia i uczczenia pamięci – MSP może wspierać działania związane z upamiętnieniem i uczczeniem pamięci na terytorium państw – stron porozumienia,
• pomocą prawną – MSP może też wspierać prowadzenie procesów sadowych i innych postępowań prawnych,
• innymi zadaniami – MSP może podjąć działania wykraczające poza wymieniony wyżej zakres, jeśli dotyczą posiadanych przez nią dokumentów i informacji.

Dostęp do materiałów i dokumentów na terenie siedziby MSP będzie udostępniony dla celów poszukiwawczych i badawczych w możliwie najszerszym zakresie. Ponadto każda ze stron porozumienia otrzyma na żądanie jedną kopię dokumentów i materiałów archiwalnych MSP. Zgodnie z obowiązującymi w danym kraju przepisami dotyczącymi dostępu do materiałów archiwalnych, każda ze stron porozumienia może udostępnić na swoim terytorium wspomniane materiały i dokumenty w celach badawczych, zarówno w siedzibie odpowiedniego ośrodka archiwalnego, jak i poprzez dostęp zdalny. Oczywiście dostęp do materiałów i dokumentów będących w posiadaniu MSP będzie udzielany zawsze z należytym uwzględnieniem ochrony danych osobowych.

Warto przy tym pamiętać, że działalnością pożytku publicznego, czyli prowadzoną przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, jest również m.in. pomoc społeczną oraz działalność na rzecz kombatantów, osób represjonowanych, a także weteranów – art. 4 ust. 1 pkt 29 i 29a ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 239).