Najwyższa Izba Kontroli uważa, że ośrodki pomocy społecznej powinny zintensyfikować pomoc rodzinom, które są zagrożone odebraniem dzieci. W takich wypadkach konieczne jest dotarcie do takiej rodziny jak najszybciej, aby temu zapobiec.
Najwyższa Izba Kontroli wraz z Rzecznikiem Praw Dzieci zbadali 341 losowo wybranych spraw dzieci odebranych wyrokiem sądu z rodzin biologicznych i umieszczonych w pieczy zastępczej. Analiza wykazała, że odebranie dzieci dotyczy rodzin, w których jednocześnie skupia się wiele różnych problemów opiekuńczo-wychowawczych i dochodzi do kumulowania się zjawisk negatywnych takich jak uzależnienie jednego lub obojga rodziców (62% zbadanych spraw), bezrobocie (24 %), problemy zdrowotne (20%), ubóstwo (15%), przemoc (11%). W badanych przez NIK sprawach nie było przypadków odbierania dzieci tylko z powodu ubóstwa rodziców, choć to się w praktyce zdarza.
Z raportu NIK wynika, że ośrodki pomocy społecznej nie w każdym przypadku potrafią właściwie rozpoznać problemy i nie zawsze docierają do wszystkich rodzin potrzebujących pomocy na ich terenie. W niektórych gminach baza wiedzy o rodzinach z problemami opiekuńczo-wychowawczymi nie była kompletna, a część rodzin pozostawała poza systemem wsparcia. W wielu przypadkach zdarzyło się nawet, że dzieci zabierane były z rodzin, które nie zostały wcześniej zidentyfikowane przez ośrodki pomocy społecznej jako potrzebujące pomocy (39 przypadków w sześciu gminach). Zdaniem NIK głównym powodem tej sytuacji jest mała aktywność pracowników socjalnych.
W ponad połowie skontrolowanych placówek identyfikowanie rodzin niewydolnych pod względem opiekuńczo-wychowawczym opierało się przede wszystkim na analizie wniosków o pomoc materialną. Spośród 1526 nowych rodzin (w skontrolowanych gminach), w których wykryto problemy w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, 51% rodzin rozpoznano dzięki złożonym wnioskom o pomoc, nieco ponad 25% w wyniku rozpoznania środowiskowego pracownika socjalnego, a 10% w związku z procedurą Niebieskiej Karty.
Jedynie 1/3 pracowników skontrolowanych ośrodków pomocy społecznej docierało samodzielnie do rodzin dysfunkcyjnych.
Kontrola NIK wykazała, że pomoc rodzinom zagrożonym odebraniem dzieci byłaby znacznie większa, gdyby ośrodki wykorzystywały pomoc asystentów rodziny. Z kolei na asystentów rodziny nie ma pieniędzy i jest ich zbyt mało w stosunku do potrzeb.
Z danych z ok. 1200 ośrodków pomocy społecznej wynika, że co prawda liczba asystentów rośnie, ale zbyt wolno. W 2012 r. pomocą asystenta objęto blisko 15%, a w 2014 r. już prawie 30% rodzin, w których zdiagnozowano problemy opiekuńczo-wychowawcze. W ocenie NIK to wciąż za mało. W większości skontrolowanych gmin tworzyły się kolejki rodzin oczekujących na pomoc asystentów.
W tej sytuacji zadania asystenta rodziny często przejmowali pracownicy socjalni. Jednak ze względu na liczbę własnych spraw i podopiecznych nie mogli udzielić rodzinom dysfunkcyjnym wystarczającego wsparcia.
W żadnej ze skontrolowanych gmin rodziny dysfunkcyjne nie korzystały z pomocy tzw. rodzin wspierających. Są to osoby z najbliższego otoczenia dziecka, które przy współudziale ośrodków, pomagają rodzinie mającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.
Ośrodkom pomocy społecznej NIK zalecił zwiększenie skuteczności w identyfikowaniu i docieraniu do rodzin z problemami wychowawczo-opiekuńczymi, a także wykorzystywanie istniejących możliwości udzielania pomocy rodzinom, takich jak:
1) wywiad rodzinny,
2) kontrakt socjalny,
3) placówki wsparcia dziennego.
Zdaniem NIK ośrodki pomocy społecznej powinny również częściej powoływać asystentów rodzin.
* Pola wymagane
Zasady przetwarzania danych osobowych: Administratorem danych osobowych jest Wydawnictwo C.H.Beck sp. z o.o., Warszawa, ul. Bonifraterska 17, kontakt: daneosobowe[at]beck.pl. Dane przetwarzamy w celu marketingu własnych produktów i usług, w celach wskazanych w treści zgód, jeśli były wyrażane, w celu realizacji obowiązków prawnych, oraz w celach statystycznych. W sytuacjach przewidzianych prawem, przysługują Ci prawa do: dostępu do swoich danych, otrzymania ich kopii, sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, przenoszenia, cofnięcia zgody oraz wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych. Pełne informacje w Polityce prywatności.