Mechanizm podzielonej płatności – planowane zmiany w VAT dla JST

W ustawie z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.; dalej: VATU). Nowelizacja zakłada wprowadzenie przepisów art. 108a-108e do VATU.

Wynika z nich m.in., że podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, w tym przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. W tym przypadku zapłata odpowiadająca:

• wartości sprzedaży netto - ma być dokonywana na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo na jego rachunek w SKOK;
• kwocie podatku naliczonego wynikającego z faktur otrzymanych przez podatnika - ma być dokonywana na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy.

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności ma się odbywać przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, w którym podatnik wskazuje:

• numer faktury lub faktury korygującej, w związku z którą dokonywana jest płatność;
• numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku;
• kwotę wartości sprzedaży netto;
• kwotę podatku.

Naczelnik urzędu skarbowego na pisemny, uzasadniony wniosek podatnika będzie mógł, w terminie 90 dni od dnia jego otrzymania, wyrazić zgodę, w drodze postanowienia, na inne przeznaczenie środków zgromadzonych na jego rachunku VAT niż określone w art. 62b ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z 29.8.1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988 ze zm.; dalej: PrBankU) - przede wszystkim na zapłatę VAT. W postanowieniu tym naczelnik określi wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika, które będą mogły mieć inne przeznaczenie. To inne przeznaczenie nie będzie dotyczyło wysokości środków odpowiadającej wysokości posiadanej przez podatnika zaległości podatkowej w VAT wraz z odsetkami. W przewidzianych przypadkach naczelnik będzie też wydawał decyzję, w której nie wyrazi zgody na inne przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Ponadto, zgodnie z planowanym art. 108c VATU, w przypadku gdy podatnik zostanie wykreślony z rejestru jako podatnik VAT i środki zgromadzone na rachunku VAT zostaną przekazane przez bank (SKOK) na rachunek wskazany pisemnie przez naczelnika urzędu skarbowego:

• środki te zalicza się na poczet zaległości podatkowych w podatku wraz z odsetkami za zwłokę;
• pozostałą część tych środków zwraca się na wskazany rachunek bankowy podatnika lub rachunek w SKOK, jeżeli wobec tego podatnika w zakresie podatku nie toczy się postępowanie podatkowe i nie jest prowadzona kontrola podatkowa albo kontrola celno-skarbowa.

Natomiast jeżeli podatnik zostanie wykreślony z rejestru jako podatnik VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 1 VATU (tj. jeżeli podatnik nie istnieje), środki zgromadzone na rachunku VAT będą podlegały w całości przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa.

Nowelizacja wprowadza dodaje art. 62a-62d PrBankU. Wynika z nich m.in., że bank będzie prowadził dla posiadacza rachunku rozliczeniowego rachunek VAT otwierany jednocześnie z rachunkiem rozliczeniowym. Otwarcie i prowadzenie rachunku VAT nie będzie wymagało zawarcia odrębnej umowy. Bank nie będzie pobierał opłat i prowizji za otwarcie i prowadzenie rachunku VAT, a zgromadzone na nim środki pieniężne będą oprocentowane.

Na rachunek VAT będzie można wpłacać tylko środki pieniężne pochodzące z

tytułu:

• zapłaty odpowiadającej kwocie VAT płaconej dostawcy towarów lub usługodawcy przy użyciu wspomnianego wyżej dedykowanego komunikatu przelewu;
• zwrotu kwoty podatku od towarów i usług w przewidzianych przypadkach.

Ponadto, środki zgromadzone na rachunku VAT będzie można wypłacić tylko na cele określone w art. 62b PrBankU (głównie na zapłatę VAT).

Nowelizacja PrBankU przewiduje też, że:

• środki pieniężne zgromadzone na rachunku VAT nie będą podlegały zajęciu na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego egzekucji innych należności niż podatek od towarów i usług;
• wierzytelności z rachunku VAT nie będą mogły być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego;
• w przypadku śmierci posiadacza rachunku VAT zgromadzone na nim środki pieniężne nie wejdą do masy spadkowej w części odpowiadającej kwocie posiadanych przez podatnika zaległości w VAT wraz z odsetkami za zwłokę (wysokość środków podlegających wyłączeniu z masy spadkowej określi, w drodze postanowienia, właściwy dla posiadacza rachunku VAT naczelnik urzędu skarbowego).

Nowelizacja wprowadza rozwiązanie, które w założeniu ma na celu skuteczną poprawę ściągalności VAT - tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Istota tego rozwiązania polega na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie VAT, jest płacona na specjalne konto dostawcy - rachunek VAT. Przy czym dostawca ma bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT.

Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu, mechanizm podzielonej płatności jest uważany za jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym. Umożliwia on organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na wspomnianych wyżej specjalnych rachunkach VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym VAT-em. Mechanizm ten z założenia utrudnia, lub wręcz uniemożliwia, powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewni lepszą transparentność rozliczeń podatku od towarów i usług i utrudni wyprowadzanie pieniędzy za granicę.