Bezpieczeństwo danych w rejestrze PESEL do poprawy

Kontrola przeprowadzona przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) w Ministerstwie Cyfryzacji wykazała, że Minister Cyfryzacji - jako administrator danych przetwarzanych w rejestrze PESEL - naruszył przepisy o ochronie danych osobowych, poprzez:

• brak procedur określających sposób postępowania w razie wystąpienia incydentu związanego z ochroną danych osobowych,
• przyznawanie jednemu użytkownikowi więcej niż jednej karty z certyfikatem umożliwiającym dostęp do rejestru PESEL za pomocą urządzeń teletransmisji danych,
• brak w aplikacji, za pośrednictwem której realizowany jest dostęp do rejestru PESEL, funkcjonalności umożliwiającej wskazanie uzasadnienia dla dokonywanego sprawdzenia danych w rejestrze PESEL,
• niewdrożenie oprogramowania służącego do analizy logów systemowych, w tym operacji dokonywanych przez użytkowników, którym przyznany został dostęp do rejestru PESEL.

Braki wykryte przez GIODO podczas kontroli w lutym 2017 r. stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa danych Polaków przetwarzanych w rejestrze PESEL. Umożliwiają bowiem użytkownikom, którzy otrzymali dostęp do rejestru, masowe pozyskiwanie danych w sposób w zasadzie niekontrolowany, gdyż nie jest wymagane podanie uzasadnienia zbierania danych. Prowadzi to do pozyskiwania informacji nadmiarowych, nie zawsze niezbędnych do realizacji celu, w jakim są pobierane. Dodatkowo Minister Cyfryzacji - jako administrator danych - przyznając kilka kart dostępu jednemu użytkownikowi oraz nie analizując systemowych logów dostępu do rejestru, nie ma możliwości ustalenia, kto i w jakim celu pozyskuje dane.

O problemach tych GIODO poinformował Ministra Cyfryzacji po raz pierwszy już w marcu 2017 r. Ministerstwo w wyjaśnieniach nadsyłanych w odpowiedzi na pisma GIODO deklarowało usunięcie tych uchybień, lecz w bardzo odległych terminach, na co GIODO nie mógł się zgodzić. W związku z tym Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, w trosce o jak najszybsze zapewnienie należytego poziomu bezpieczeństwa danych obywateli, wydał 12 września 2017 r. decyzję nakazującą:

• opracowanie i wdrożenie do 31 grudnia 2017 r. procedur postępowania w razie wystąpienia incydentu związanego z ochroną danych osobowych przetwarzanych w ramach rejestru PESEL,
• zapewnienie do 30 września 2017 r., aby jednemu użytkownikowi nie mogła zostać wydana więcej niż jedna karta z certyfikatem umożliwiającym dostęp do rejestru PESEL za pomocą urządzeń teletransmisji danych,
• modyfikację aplikacji dostępowej do rejestru PESEL do 31 marca 2018 r. w taki sposób, aby umożliwiała ona podanie uzasadnienia dla dokonywanego sprawdzenia danych w rejestrze PESEL,
• wdrożenie do 31 grudnia 2017 r. oprogramowania służącego do analizy logów systemowych, w tym operacji dokonywanych przez użytkowników, którym przyznany został dostęp do rejestru PESEL.

Inspekcja przeprowadzona w Ministerstwie Cyfryzacji była następstwem wcześniejszych kontroli w kancelariach i izbach komorników sądowych, u których stwierdzono masowe pobieranie danych z rejestru PESEL. Wprawdzie, jak ustalono, nie doszło wówczas do udostępnienia danych z rejestru PESEL osobom nieuprawnionym, ale dane były zbierane nadmiarowo, bez uzasadnienia. Żeby sprawdzić dlaczego to jest możliwe, konieczne było przeprowadzenie kontroli w resorcie cyfryzacji, który administruje rejestrem PESEL.